شیوه‌ای ابداعی برای درمان بیماری هیدروسفالی

شیوه‌ای ابداعی برای درمان بیماری هیدروسفالی

دانش > پزشکی - دکتر کیوان مستوفی*:هیدروسفالی از بیماری‌های مهم عصب‌شناختی است که ناشی از افزایش حجم حفره‌های مغزی است به علت انباشته
دانش > پزشکی - دکتر کیوان مستوفی*:
هیدروسفالی از بیماری‌های مهم عصب‌شناختی است که ناشی از افزایش حجم حفره‌های مغزی است به علت انباشته شدن مایع مغزی نخاعی درون آنها است.

مهم ترین این حفره ها بطن های مغز هستند. هیدروسفالی ممکن است به علت افزایش بیمارگونه مایع مغزی-نخاعی یا مشکلی در جذب آن یا بسته شدن مکانیکی راه های انتقال مایع ایجاد شود.

hydrocephalus


نخستین پزشکی که هیدروسفالی را کشف کرد بقراط بود، اما درمان درست این عارضه تا قرن بیستم امکان پذیر نبود.

هیدروسفالی را ازلحاظ درمانی می توان به دو نوع ارتباطی و غیر ارتباطی تقسیم کرد.

در نوع اول یا ارتباطی بطن های داخل مغزی بزرگ می شوند، فشار داخل جمجمه به شکل مزمن تری بالا می رود، گردش و جذب مایع مغزی - نخاعی دچار اختلال می شود و بزرگ شدن بطن ها ناشی از انباشته شدن مایع به ساختمان های مغزی فشار می آورد و نشانه های بیماری ظاهر می شود.

علت های این نوع هیدروسفالی خونریزی های مغزی ناشی از آنوریسم (ضعف دیواره شریان که باعث گشاد شدن شریان و بیرون زدگی دیواره آن می شود و احتمال پاره شدن آن را ایجاد می کند)، ناهنجاری های خونی یا ضربه های مغزی می تواند باشد. در درصدی از موارد هم هیچ علت واضحی پیدا نمی شود.

نشانه های هیدروسفالی ارتباطی معمولاً به صورت مزمن و آرام بروز می کند و ازجمله شامل این موارد می شود: گیجی، کاهش فعالیت های برتر مغز مثل حافظه، دشواری در درک،کاهش فعالیت های قضاوت و درک، دمانس یا زوال عقل، مشکلات تعادل (آتاکسی) ،بی اختیاری ادراری و مدفوعی، مشکلات دید، سردرد، خستگی بیش ازحد، مشکل صحبت کردن و ...

هیدروسفالی غیر ارتباطی یا انسدادی با نشانه های سریع تری ظهور می کند که ناشی افزایش ناگهانی فشار داخل جمجمه است. این بیماری یک اورژانس پزشکی است و باید به طور سریع درمان گردد. درمان در این مورد گذاشتن یک شانت و تخلیه مایع مغزی نخاعی است.

علل اصلی این نوع هیدروسفالی موارد زیر هستند: تومورهای مغزی، هیدروسفالی مادرزادی ناشی از برخی ناهنجاری ها، مننژیت و...

shunt

امروزه به لطف پیشرفت تصویربرداری پزشکی تشخیص این بیماری آسان شده است. درمان اصلی هیدروسفالی جراحی است، چون یک مشکل مکانیکی است و دارمان دارویی مؤثر نیست.

جراحی در این مورد عبارت است از ایجاد یک میانبر بین مغز و حفره دیگری از بدن تا مایع مغزی نخاعی اضافی به آنجا انتقال یابد. این کار با گذاشتن یک شانت (یک لوله مخصوص) که یک سر آن در حفره های مغزی قرار می گیرد و سر دیگرش یا در صفاق (درون شکم) انجام می پذیرد.

سی تی اسکن و ام آرآی تصویربرداری هایی هستند که در تشخیص این بیماری کمک می کنند.

MRI

تصویربرداری ام آرآی از مغز. راست: بطن های طبیعی مغز چپ: گشادی بطن های مغز در هیدروسفالی

نویسنده این سطور از سال ها پیش در مورد هیدروسفالی و درمان آن کار و تحقیق کرده است. در سال هایی که افتخار آشنایی و کار در محضر پروفسور مجید سمیعی در آلمان برای این جانب به دست آمد، از ایشان خواستم تا به من اجازه دهند در محضر ایشان یک کار تحقیقی انجام دهم. ایشان به من گفتند که از سال ها پیش درمانی برای هیدروسفالی ارائه داده اند و به من پیشنهاد دادند تا در این مورد کار بکنم.

نتیجه تحقیق ما در محضر پروفسور سمیعی که نوع بدیعی از درمان است که در مجله ASIAN JOURNAL OF NEUROSURGERY به منتشر شده است.

این روش درمانی که در بیماران بسیاری جربه شده با موفقیت در بیش از ۷۵% بیماران از جراحی دوم و داشتن دائمی شانت و عوارض آن در مریض جلوگیری می کند.

این روش درمانی شامل افزایش بسیار پیش رونده و کند فشار داخل مغزی است تا مغز بیمار به این افزایش فشار واکنش بد و منفی نشان ندهد. فلسفه این درمان بستگی به این موضوع دارد که مغز توانایی بسیار زیادی در تطابق با تغییر دارد، به شرط این که این تطابق بسیار آهسته و پیش رونده باشد

بدین ترتیب ما با افزایش فشار داخل جمجمه به طور بسیار تدریجی این فرصت را به مغز می دهیم تا به طور کامل و بدون هیچ آسیبی با وضعیت جدید تطبیق حاصل کند و این امر تا زمانی ادامه خواهد یافت که بیمار دیگر نیازی به شانت نداشته باشد.

در عمل، این کار در زمانی انجام می پذیرد که بیمار در شرایط حاد دچار هیدروسفالی می شود و ما ناچاریم برای او یک شانت خارجی بگذریم این شانت خارجی به ما اجازه می دهد تا بتوانیم فشار داخل مغز را با شرایط بیمار تطبیق داده و به طور بسیار آهسته آن را افزایش دهیم.

پس از مدتی که حدوداً از ۷ روز تا دو یا سه هفته طول می کشد (بسته به شرایط بیمار ازجمله سن، حال عمومی و غیره) مغز بیمار با شرایط جدید فشار داخل جمجمه ای تطابق حاصل می کند و به طور طبیعی به کار خود ادامه می دهد، بدون اینکه عوارض بیماری بروز کند. همان طور که گفته شد این روش در نهایت می تواند بسیاری از بیماران را از داشتن شانت و عوارض آن به طور همیشگی رهایی می بخشد.

*جراح مغز و اعصاب، کلینیک Bel Air،بوردو، فرانسه