![ÙلسÙÙ‡ کمترین جنبه عملیاتی را میان علوم دارد/ ایرانیان در سیاست گول کسی را نمی‌خورند](http://media.farsnews.com/media/Uploaded/Files/Images/1395/03/09/13950309000509_PhotoA.jpg )
ÙلسÙÙ‡ کمترین جنبه عملیاتی را میان علوم دارد/ ایرانیان در سیاست گول کسی را نمی‌خورند
به گزارش خبرنگار آیین Ùˆ اندیشه خبرگزاری Ùارس، «Ø¢Ù†Ø¯Ø±Ù‡ اسمیرنوٻ Ùیلسو٠روس Ùˆ رئیس انستیتو روسیه سال Û±Û¹ÛµÛ¸ در مسکو به دنیا آمد. سال Û±Û¹Û¸Û± در دبه گزارش خبرنگار آیین Ùˆ اندیشه خبرگزاری Ùارس، «Ø¢Ù†Ø¯Ø±Ù‡ اسمیرنوٻ Ùیلسو٠روس Ùˆ رئیس انستیتو روسیه سال Û±Û¹ÛµÛ¸ در مسکو به دنیا آمد. سال Û±Û¹Û¸Û± در دانشکده مطالعات Ø¢Ùریقایی Ù€ آسیایی وابسته به دانشگاه مسکو به تØصیل ÙلسÙÙ‡ پرداخت Ùˆ سال Û±Û¹Û¸Û¹ دکترای خود را در این رشته گرÙت. رساله او پیرامون «Ùصوص الØÚ©Ù… ابن عربی» سال Û±Û¹Û¹Û³ منتشر شد.
اسمیرنو٠علاوه بر تØصیل در زمینه منطق معنایی Ùˆ ÙلسÙÙ‡ تطبیقی، پژوهش کرد Ùˆ در رشته تاریخ ÙلسÙÙ‡ کلاسیک عربی متخصص شد. او سال Û±Û¹Û¹Û¸ با ارائه رساله ای دیگر با عنوان «Ø±ÙˆØ´ معنی مولد در ÙلسÙÙ‡ عربی قرون وسطی» از مؤسسه پژوهشی Øکمت Ùˆ ÙلسÙه، دکترا گرÙت. این رساله نیز با نام «Ù…نطق عقل» به چاپ رسید. همچنین سال Û²Û°Û°Û¶ به عضویت آکادمی علوم روسیه در آمد.
از او Û±Û± کتاب Ùˆ بیش از Û¶Û° مقاله پیرامون ÙلسÙÙ‡ اسلامی منتشر شده است. «Ùرهنگ لغت اخلاق»ØŒ «Ø¯Ø§Ù†Ø´Ù†Ø§Ù…Ù‡ ÙلسÙÛŒ»ØŒ «Ù…نطق عقل نظریه Ùˆ کاربرد آن در تØلیل کلاسیک عربی»ØŒ «Ø¹Ø±Ùان Ùˆ ÙلسÙÙ‡ Øقیقت»ØŒ «Ø¯Ø±Ú© عدالت در بستر اسلامی» Ùˆ «Ø¯ÙˆÚ¯Ø§Ù†Ú¯ÛŒ ÙˆØدت از آثار اون به شمار Ù…ÛŒ رود.
مجله عصر اندیشه در جدیدترین شماره خود با پیرامون توسعه مسئولیت های اجتماعی ÙلسÙÙ‡ در جهان امروز با اسمرنو٠گÙت ÙˆÚ¯Ùˆ کرده Ú©Ù‡ مهم ترین Ù…Øورهای آن بدین Ø´Ø±Ø Ø§Ø³Øª:
ـ مردم خیلی یتیم اند
ـ دکارت متأثر از غزالی است
Ù€ بین همه علوم، ÙلسÙÙ‡ کمترین جنبه عملیاتی را دارد
Ù€ اگر بر اساس عقلانیت غربی جامعه تان را بسازید، هرچه بسازید Ùرو Ù…ÛŒ پاشد
Ù€ ÙیلسوÙان باید هسته Ùرهنگ اسلامی را Ùرموله کنند
Ù€ باید مخالÙت با غرب را ØÙظ اما از درگیری مستقیم اجتناب کرد
Ù€ باید هسته های Ùرهنگ های گونانگون را کش٠کنیم ومنطق بسازیم
ـ در سیاست غیرممکن است کسی بتواند ایرانیان را گول بزند
* چگونه ÙلسÙÙ‡ Ù…ÛŒ تواند در خدمت جامعه باشد Ùˆ چگونه ÙیلسوÙان Ù…ÛŒ توانند به مردم خدمت کنند؟ یکی از دغدغه های مردم این است Ú©Ù‡ چرا در میانه Øوادث دنیای امروز، ÙلسÙÙ‡ ØرÙÛŒ برای جامعه Ùˆ نسخه ای برای رÙع نابسامانی های گوناگون ندارد؟ چگونه Ù…ÛŒ توان Ùˆ آیا ممکن Ùˆ مقبول است Ú©Ù‡ این معادله را تغییر داد؟
درست Ù…ÛŒ گویید، مردم خیلی یتیم اند. غالباً Ù…ÛŒ گویند ÙلسÙÙ‡ باید عملی باشد؛ ÙیلسوÙان از جامعه پول Ù…ÛŒ گیرند Ùˆ باید یک چیزی هم به جامعه برگردانند Ùˆ خدمتی کنند. بله، مردم انتظار دارند ÙلسÙÙ‡ عملی باشد، اما آیا این با Ø±ÙˆØ ÙلسÙÙ‡ سازگار است؟ به نظر من، خیر. برای اینکه بین همه علوم، ÙلسÙÙ‡ کمترین جنبه عملیاتی را دارد.
از یک زاویه نگاه، ÙلسÙÙ‡ از جهان Ùˆ اصول جهان Ùˆ بشریت جدا شده است. اینکه ما چگونه دنیا را Ù…ÛŒ بینیم Ùˆ درمی یابیم Ùˆ Ù…ÛŒ Ùهمیم، اگر ÙلسÙÙ‡ از این رویکرد دست بردارد Ùˆ تغییر کند، دیگر ÙلسÙÙ‡ نیست. بله، Ù…ÛŒ توانید بگویید Ú©Ù‡ ÙلاسÙÙ‡ در برج عاج زندگی Ù…ÛŒ کنند، از دنیا Ùˆ جامعه منزوی شدند Ùˆ هیچ رابطه ای با جهان بیرون ندارند، اما از دید دیگر ÙلسÙÙ‡ اتÙاقاً عملی ترین علم است، چون هر بشری نمی تواند بدون Ù†Ùس کشیدن زندگی کند Ùˆ بدون آنکه آب Ùˆ غذا بخورد، نمی تواند زنده بماند. همین طور بدون خانه Ùˆ نیازهای اولیه اش. یک بشر متشکل از همه این مسائل مادی است Ú©Ù‡ نام بردم، اما آیا بشر را Ù…ÛŒ توانیم Ùقط به بدن Ùˆ جسمش تقلیل بدهیم؟ آیا Ùقط جنبه مادی Ùˆ Ùیزیکی بدنش هست؟ از وقتی به دنیا Ù…ÛŒ آییم تا بمیریم چندین بار بدن ما به طور کامل تغییر Ù…ÛŒ کند. پس «Ù‡ÙˆÛŒØª» ما جسم ما نیست. هویت ما شخصیت Ùˆ Ù†Ùس Ùˆ Ø±ÙˆØ Ù…Ø§Ø³Øª Ùˆ ÙلسÙÙ‡ Ùعالیتی است روی Ø±ÙˆØ Ùˆ Ù†Ùس ما Ú©Ù‡ در هر Ùرهنگ Ùˆ جامعه مختلÙÛŒ کار Ù…ÛŒ کند. ÙلسÙÙ‡ در این Ù…Ùهوم بیشترین کاربرد را دارد، چون ارزشمندترین معنا را به هویت Ù…ÛŒ دهد Ùˆ هویت جامعه Ùˆ هویت Ùرهنگ را به انسان Ù…ÛŒ دهد.
Ùرهنگ ایرانی ادیان مختلÙÛŒ را تجربه کرده تا از زرتشتی به اسلام رسیده است. زبانش را تغییر داده؛ Ùارسی کهن، Ùارسی میانه، Ùارسی مدرن. Øتی در طول تاریخ قلمروش تغییر کرده است. پس چرا هنوز Ù…ÛŒ گویید این Ùرهنگ Ùارسی Ùˆ ایرانی است؟ شما از زمان تولد شاهنامه Ù…ÛŒ خوانید. Ùقط برای اینکه این Ø±ÙˆØ Ùرهنگ ایرانی است. ÙلسÙÙ‡ چیزی است Ú©Ù‡ Ùرهنگ را در طول قرون مختل٠زنده Ù†Ú¯Ù‡ Ù…ÛŒ دارد. چطور این کار را انجام Ù…ÛŒ دهد؟ برای اینکه سوالاتی را Ùرموله Ù…ÛŒ کند. اتاق تاریکی را در نظر بگیرید Ú©Ù‡ یک مشعل دارید. شما Ù…Øدوده ای Ùˆ دایره ای از نور را Ù…ÛŒ توانید ببینید. دید شما Ù…Øدود است. ÙلسÙÙ‡ چیزی است Ú©Ù‡ Ù…Øدودیت چشم شما را باز Ù…ÛŒ کند Ùˆ شما Ù…ÛŒ توانید چیزهای بیشتری ببینید. از غیب به شما دید بیشتری Ù…ÛŒ دهد. به این ترتیب Ú©Ù‡ مدام از شما درباره امور سوال Ù…ÛŒ کند.
* اتÙاقاً سوال همین است Ú©Ù‡ ما از ÙلسÙÙ‡ انتظار داریم سوالات معاصر Ùˆ مهم را Ø·Ø±Ø Ú©Ù†Ø¯ØŒ اما امروز Ù…ÛŒ بینیم ÙلسÙÙ‡ سوالاتی Ú©Ù‡ بتواند پژوهشگران، نخبگان Ùˆ مردم را به خود جلب کند، نمی پرسد...
شما در مورد ایران به طور خاص می گویید یا به طور کلی؟
* به طور Ú©Ù„ÛŒ هم در ایران Ùˆ Ù…Øدوده ÙلسÙÙ‡ دینی Ùˆ هم در غرب نویسندگان بسیاری شکایت Ù…ÛŒ کنند Ú©Ù‡ نخبگان علوم انسانی به کارÙرمایان دولت ها تبدیل شده اند. یک پروژه ÙلسÙÛŒ به آن ها سÙارش Ù…ÛŒ دهند Ùˆ آن ها مانند یک کارÙرما Ù…ÛŒ روند آن پژوهش ها را انجام Ù…ÛŒ دهند، بدون آنکه به خاصیت یا نتایج آن Ùکر کنند. هم در ایران Ùˆ هم در اروپا این شکایت ها را Ù…ÛŒ بینیم. دیدگاه شما این است Ú©Ù‡ ÙلسÙÙ‡ سوالات را Ùرمولیزه Ùˆ این سوالات نیز ÙلسÙÙ‡ را روزآمد Ù…ÛŒ کند...
قطعاً باید همین طور باشد Ú©Ù‡ شما Ú¯Ùتید. برای مثال در همین Ú©Ù†Ùرانسی Ú©Ù‡ در ایران برگزار شد ما سوالات خوبی را Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ø±Ø¯ÛŒÙ…. ما پرسیدیم Ú©Ù‡ منطق ایرانی چیست؟ آیا منطق Ùˆ تÙکری از خودش دارد یا خیر؟ انقلاب اسلامی بر Ú†Ù‡ چیز بنا نهاده شده است؟ آیا بنیان انقلاب اسلامی براساس موارد غیرمنطقی بوده یا نوعی عقلانیت داشته است؟ اگر بر مبنای عقلانیت بوده آن عقلانیت Ú†Ù‡ بوده است؟ آیا آن عقلانیت ها مساوی با عقلانیت غربی است Ú©Ù‡ از ارسطو Ùˆ... Ù…ÛŒ آید؟ یا اینکه یک سنتی است Ú©Ù‡ از اسلام آمده است؟ اگر انقلاب اسلامی دارید Ùˆ Ù…ÛŒ خواهید جامعه ای را بسازید Ú©Ù‡ غیر غربی باشد، پس شما یک مدل متÙاوتی از غرب برای تمدن دارید. آن وقت شما نیاز به نوعی عقلانیت دارید Ú©Ù‡ پایه همه این موارد باشد؛ وگرنه هرچه بسازید Ùرو Ù…ÛŒ پاشد. یا اینکه یک مدل غربی دارید Ú©Ù‡ جامعه غربی بسازید. بدون عقلانیت نمی شود یک جامعه متÙاوت ساخت. عقلانیت Ùقها با منطقیون متÙاوت است. اگر این عقلانیت را در تاریخ اسلام بگردیم٬ Øتماً پیدا Ù…ÛŒ کنیم.
* ما قائل به Øکمت متعالیه هستیم، Øکمت ملاصدرا، اما تÙسیری عرÙانی هم پشت این Øکمت است Ú©Ù‡ معمولاً کمتر درباره آن بØØ« Ù…ÛŒ شود. وقتی از موضع Øکمت اسلامی به رسالت ÙیلسوÙان الهی نگاه Ù…ÛŒ کنیم، به نقطه Ø´Ú¯Ùت انگیزی Ù…ÛŒ رسیم. در سنت عرÙانی اسلام، اوج اسÙار اربعه برای ÙلاسÙÙ‡ عارÙÛŒ Ú©Ù‡ نماد عقلانیت اسلامی هستند، خدمت به مردم است. آن ها وقتی سÙرها کردند Ùˆ به خدا رسیدند Ùˆ توانستند به اوج Øکمت برسند، در سÙر من الØÙ‚ الی الخلق، آخرین مرØله سÙر این است Ú©Ù‡ از سوی ØÙ‚ به سوی خلق بیایید؛ یعنی به جامعه بروید Ùˆ به مردم خدمت کنید. همه ارزش داستان عقلانیت Ùˆ تÙکر Ùˆ Øکمت، بازگشت از ذهن به عین Ùˆ خدمت به جامعه است. امام خمینی با نظر به سنت عرÙان اسلامی چنین کرد. ما امروز به تجربه مشترکی در شرق نیاز داریم تا Øکمت Ùˆ ÙلسÙÙ‡ در اختیار مردم قرار گیرد Ùˆ آن ها Øس نکنند Ú©Ù‡ سال ها بØØ« Ùˆ سخن در این Øوزه ها نتیجه ای برای جامعه نداشته است.
البته در غرب وضع متÙاوت است. «Ø±ÛŒÚ†Ø§Ø±Ø¯ رورتی» در پراگماتیسم Ù…ÛŒ گوید دوران ÙلسÙÙ‡ به پایان رسیده Ùˆ نردبانی بوده Ú©Ù‡ از آن بالا رÙتیم Ùˆ Øالا باید آن را کنار بگذاریم، اما اگر ما صØبت از ÙلسÙÙ‡ Ùˆ جامعه Ù…ÛŒ کنیم، Øکمت اسلامی پشتیبان آن است. توجه کنید Ú©Ù‡ ما نمی خواهیم ÙلسÙÙ‡ را مبتذل کنیم یا تقلیل بدهیم، بلکه Ù…ÛŒ خواهیم براساس سنت اسلامی آن را به جای درست خود برگردانیم Ùˆ در خدمت جامعه قرار بدهیم. آیا شما به این زاویه دید توجه داشته اید؟
ما ÙلسÙÙ‡ را چیزی Ú©Ù‡ از اول بوده یا باید باشد در نظر نمی گیریم. ÙلسÙÙ‡ یک چیز است Ùˆ باور Ùˆ اعتقاد Ùˆ دین چیز دیگری. «Ø§Ø¨Ùˆ Øامد غزالی» در المنقذ من الضلال Ú¯Ùتمانی درباره Ø´Ú© Ùˆ ØÙ‚ Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ø±Ø¯Ù‡ است. «Ø±Ù†Ù‡ دکارت» از غزالی خیلی تاثیر گرÙته است. روش دکارتی تØت تاثیر غزالی بوده است. غزالی به دنبال یقین بود Ùˆ یقین باثبات ترین چیز است Ùˆ Øتی از معجزه موسی هم قوی تر Ùˆ باثبات تر است. ÙلسÙÙ‡ به معجزه باور ندارد. شما نمی توانید ÙلسÙÙ‡ را با اعتقاد یکی کنید، چون در اعتقاد یک چیزی را Ù…ÛŒ پذیرید، بدون اینکه دلیل عقلانی داشته باشد، ولی در ÙلسÙÙ‡ اگر بخواهد چنین باشد، دیگر ÙلسÙÙ‡ نیست.
* این دعوا را ما در ایران هم داریم. بعد از انقلاب Ú¯Ùتند اگر شما انقلابی هستید، پس دیگر نمی توانید ÙلسÙÙ‡ ورزی کنید، چون انتخاب خود را انجام داده اید Ùˆ تصمیم تان را گرÙته اید. این یک پارادوکس ظاهری است Ùˆ یقین Ùˆ ÙلسÙÙ‡ مناÙاتی با یکدیگر ندارد. ذهن تØلیلگر پیچیده تر از آن است Ú©Ù‡ در چنین تناقضاتی متوق٠شود. دست Ú©Ù… ما چنین Ùکر Ù…ÛŒ کنیم شما Ú©Ù‡ یقین دارید!
البته به شما بگویم Ú©Ù‡ غزالی هم هیچ وقت یقینش را پیدا نکرد. غزالی نمی توانست یقین را پیدا کند، با اینکه یک معتقد واقعی بود، اما Øتی در دین هم یقین را پیدا نکرد. یقین را نمی توانید در مسجد Ùˆ... پیدا کنید.
* غزالی را Ú©Ù‡ مثال Ù…ÛŒ زنید قطره ای از ظرÙیت عرÙانی، ÙلسÙÛŒ Ùˆ ØÚ©Ù…ÛŒ اندیشه اسلامی است.
غزالی بخشی از قلب ماست!
* ما ÙیلسوÙانی داریم Ú©Ù‡ ÙلسÙÙ‡ ورزی Ù…ÛŒ کردند Ùˆ یقین هم داشتند یا از ÙلسÙÙ‡ به یقین رسیدند. شما در سخنرانی خود در دانشگاه علامه Ú¯Ùتید امام خمینی هم Ùیلسو٠بود، هم عارÙ. این ترجمان دیگری از همان دیدگاه هاست...
در ادامه بØØ« در مورد دین، نکته ای را در آن سخنرانی Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ø±Ø¯Ù…. Ø§ØµØ·Ù„Ø§Ø Ùرهنگ اسلامی در نقطه مقابل Ú¯Ùتمان غربی قرار دارد. در Ú¯Ùتمان غربی، اسلام Ùرهنگی پدیده خوبی است، اما برعکس اسلام سیاسی نامطلوب است. چرا غربی ها Ù…ÛŒ گویند ما باید اسلام Ùرهنگی را ارتقاء بدهیم، اما اسلام سیاسی را نه؟ این اعتقادی است Ú©Ù‡ به صورت گسترده Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯Ù‡ است. من Ù…ÛŒ گویم این کاملاً اشتباه است، چون این اعتقاد در بستر تÙکر غربی Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯. ما دو مقوله دینی داریم، اما شما این تÙکیک را در Ùقه ندارید. در غرب هنر کلیسایی داریم Ùˆ هنر غیر دینی، اما چنین تÙکیکی در Ùرهنگ اسلامی نیست.
* دو پوزیشن مختلÙ: امر دنیوی Ùˆ امر دینی.
در Ùرهنگ اسلامی شما دین Ùˆ دنیا دارید Ú©Ù‡ با هم در تضاد هستند. شما نمی توانید یک سلسله مراتب از دنیا را بسازید، مثل غربی ها Ú©Ù‡ این کار را Ù…ÛŒ کنند، اما وقتی بگوییم اسلام Ùرهنگی، تÙکیک قائل Ù…ÛŒ شود Ùˆ سلسله مراتب را Ù…ÛŒ سازد. اگر با منطق غربی بخواهیم به اسلام بپردازیم، آن وقت Ù…ÛŒ بینیم Ú©Ù‡ جامعه واکنش عصبی نشان Ù…ÛŒ دهد. برای نمونه، بعد از اینکه عثمانی Ùروپاشید، شروع کردند جامعه را بسازند، اما از مدل غربی استÙاده شد. ترویج مدل غربی سبب شد Ú©Ù‡ جوامع به اینجا برسند. انقلاب اسلامی در ایران ممانعت کرد Ú©Ù‡ آن اتÙاق در ایران هم بیÙتد Ùˆ مدل غربی بر ایران چیره شود.
* بله، انقلاب اسلامی جلوی روند مدرنیزاسیون Ùˆ سکولاریزاسیون غربی را گرÙت. ما در ادامه این روند Ú†Ù‡ تجربه مشترکی با ÙلاسÙÙ‡ روس Ù…ÛŒ توانیم داشته باشیم؟ بØØ« نخست ما این بود Ú©Ù‡ ÙلسÙÙ‡ چگونه Ù…ÛŒ تواند در خدمت جامعه باشد؟ Øالا Ù…ÛŒ پرسیم چگونه ÙلاسÙÙ‡ دو جامعه مثل ایران Ùˆ روسیه Ù…ÛŒ توانند در خدمت رشد جامعه شان باشند Ùˆ یک همکاری مشترک کنند، بدون اینکه بخواهند عقلانیت ابزاری غرب را بپذیرند؟ شما خیلی خوب سنت اسلامی Ùˆ تاریخ اسلامی را خواندید. با پرÙسور الکساندر دوگین (Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ دانم اختلا٠نظرهایی هم با ایشان دارید) مباØثاتی داشتم Ùˆ همین سوال را Ø·Ø±Ø Ú©Ø±Ø¯Ù… Ú©Ù‡ Ú†Ù‡ زیست مشترک Ùˆ Ú†Ù‡ مسائل مشترکی با هم داریم؟ شاید از رهگذر تمرکز روی اشتراکات بهتر بتوانیم هویت خود را در برابر جهانی سازی غربی ØÙظ کنیم...
بله، من Ùکر Ù…ÛŒ کنم Ú©Ù‡ چنین موضوعی وجود دارد. اینکه چگونه ما Ù…ÛŒ توانیم در عصر جهانی شدن٬ هویتمان را Ù†Ú¯Ù‡ داریم؟ جهانی شدن یکی کردن اقتصاد Ùˆ بانک ها Ùˆ همه چیز است. اقتصاد Ùقط یک مساله ÙÙ†ÛŒ Ùˆ سرمایه گذاری نیست. اقتصاد سرمایه داری، جهان بینی خاصی است. باید نکته ای را هم با شما Ø·Ø±Ø Ú©Ù†Ù…: ببینید! اینکه بپرسیم بشریت چیست؟ اساساً این یک سوال بورژوایی است.
* البته. بر پایه منطق این سوال، همه عرÙای ما بورژوا هستند Ùˆ سنت اسلامی بورژواست! چون هیچ ارزشی بالاتر از خدمت کردن به جامعه Ùˆ خلق در Øکمت اسلامی نیست. ولی بر Ùرض، اگر این سوال بورژوایی هم باشد، آن قدر بد نیست...
مدرنیستی است.
* به نظر من اگر بخواهیم براساس اØادیث Ùˆ روایاتی Ú©Ù‡ از معصومین به ما رسیده بØØ« کنیم، Ù…ÛŒ توانیم خیلی از روایات را از امام صادق بیاوریم Ú©Ù‡ دانشمندان باید به جامعه خدمت کنند. این هیچ ربطی به بورژوازی ندارد. ما بØØ« علم ناÙع داریم. علم ناÙع نه به خلÙا ربط دارد، نه به بورژوازی. علم ناÙع از سرچشمه های دینی ماست تا به سراغ علمی برویم Ú©Ù‡ منÙعت داشته باشد.
Øدیثی از پیامبر هست Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ Ùرماید: تبلیغ کنید مرا، Øتی با اینکه یک آیه Ùˆ Øدیث از من بگویید. برای اینکه شاید شنونده از آن مبلغ بتواند بیشتر بÙهمد. پیامبر Ù…ÛŒ Ùرمایند Øتی اگر دانش را نمی Ùهمید آن را انتقال بدهید.
* این مخالÙتی با بØØ« من ندارد...
چیزی Ú©Ù‡ شما Ù…ÛŒ گویید متضاد با نکته من است. شما نمی گویید Ú©Ù‡ ÙیلسوÙان باید دانش ÙلسÙÛŒ را انتقال بدهند. شما Ù…ÛŒ گویید ÙیلسوÙان باید دانشی را Ú©Ù‡ مردم انتظار دارند، انتقال بدهند.
* نه، اصلاً! من Ù…ÛŒ گویم علم ÙیلسوÙان باید در خدمت جامعه سازی باشد، نه چیزی را ارائه دهند Ú©Ù‡ مردم Ù…ÛŒ خواهند. آنکه Ù…ÛŒ شود پوپولیسم؛ ÙیلسوÙان نباید خود را با میل عوام منطبق کنند...
مگر پیامبر در خدمت جامعه اش نبوده است؟
* پیامبر آمد جاهلیت را ریشه Ú©Ù† کند Ùˆ جامعه زمانش جاهلی بود. اگر Ù…ÛŒ خواست مطابق میل جامعه زمان خود باشد Ú©Ù‡ باید خودش هم جاهلی Ù…ÛŒ شد Ùˆ این مخال٠رسالتش بود. به همین قیاس ما نیز Ù…ÛŒ گوییم ÙیلسوÙان باید به رسالتشان برگردند...
این دقیقاً چیزی است Ú©Ù‡ ÙیلسوÙان انجام Ù…ÛŒ دهند. ÙیلسوÙان مانند پیامبران باید دایره نور را بیشتر کنند Ùˆ جامعه را روشن تر سازند. من Ùکر Ù…ÛŒ کنم Ú©Ù‡ باید بپرسیم از یک طر٠چطور Ù…ÛŒ توانیم جامعه ایرانی را ایرانی Ù†Ú¯Ù‡ داریم Ùˆ چطور Ù…ÛŒ توانیم توسعه هم پیدا کنیم.
* اتÙاقاً همین مساله از مباØثات زنده امروز ایران است: نسبت توسعه Ùˆ هویت...
روسیه هم دقیقاً با این سوال مواجه است. تجربه مشابهی است از این جهت، ولی ممکن است جواب های متÙاوتی داشته باشد، چون میراث متÙاوتی داریم. مشکل یکی است، ولی هر کشور Ùˆ هر Ùرهنگی باید راه های خودش را پیدا کند.
* بله! هرکس باید راه ØÙ„ خود را پیدا کند. Ù…ÛŒ خواهم بدانم شما به Ú†Ù‡ جوابی رسیدید؟
نظریه من منطق٠الدÙلاله است. باید هسته منطق Ùرهنگ های مختل٠را کش٠کنیم. آن هسته منطق باید بتواند هویت را Ù†Ú¯Ù‡ دارد Ùˆ به جامعه Ú©Ù…Ú© کند تا در جنبه های اقتصادی Ùˆ... توسعه یابد.
* این را برای ما جزئی تر ØªÙˆØ¶ÛŒØ Ø¨Ø¯Ù‡ÛŒØ¯. یعنی کش٠جوهر Ùˆ هسته Ùرهنگ هایی Ú©Ù‡ Ùقط در روسیه است، یا همه Ùرهنگ های دنیا؟
همه Ùرهنگ های دنیا. من Ù…ÛŒ گویم Ú©Ù‡ جهان بینی اصلی Ùˆ بنیادی تÙکر غربی بر پایه مجموعه ای از بنیان ها Ùˆ جوهرهاست. بر پایه آن Ù…ÛŒ توانید Ù…Ùهوم سازی کنید Ú©Ù‡ اصلاً انسان Ùˆ بشر چیست؟ جامعه چیست؟ جامعه شناسی مدرن بر مبنای این دیدگاه مجموعه ای از اÙراد است Ú©Ù‡ هر Ùرد خودش یک جوهر است.
* یک اندیویدوآلیسم است...
اندیویدوآلیسمی است Ú©Ù‡ بر مبنای آن بنیادهایی Ú©Ù‡ Ú¯Ùتیم ساخته شده است. اگر به Ùقه اسلامی مراجعه کنیم، یکی از ابواب اصلی آن، ØÙ‚ است Ú©Ù‡ یک رابطه دو جانبه است Ùˆ به آن Ù…ÛŒ گویند دو Ù†Ùر. پایه Ùقه اسلامی یک Ùرد نیست، دو Ùرد است. یعنی همیشه رابطه بین این دو است. اگر Ùقه عبادت را بررسی کنیم، رابطه بین انسان Ùˆ خداست. Ùقه معاملات Ùˆ...
* کاملاً درست است. Ùقه اجتماعی، رابطه مردم با مردم، انسان با انسان Ùˆ...
بله. بنابراین، پایه جهان بینی اسلامی متÙاوت از جهان بینی غربی است. اخلاقیات یونانی Ùˆ ارسطویی بر مبنای Ùردی است، اما اسلام اخلاقیات را هم بین دو Ùرد Ùˆ سوژه Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÛŒ کند Ùˆ مبنایش این است Ú©Ù‡ رابطه بین دو را ØÙظ کند. در بسیاری از مباØØ« اخلاقی مثل پوشش اسلامی شما نباید رنگ های غیر عادی بپوشید. اما در جامعه مسیØÛŒ Ùرد هرچه پولدارتر باشد لباس ویژه Ùˆ گرانتری Ù…ÛŒ پوشد Ùˆ نشان Ù…ÛŒ دهد Ú©Ù‡ آدم پولدارتری است. برای اینکه جهان بینی غربی مبنا را بر Ùرد Ù…ÛŒ گیرد Ùˆ دنبال پیشرÙت شخص است، اما در اسلام اگر یک طر٠بالا باشد Ùˆ یک طر٠پایین، رابطه پیش نمی رود. ÙیلسوÙان با Ùرموله کردن این هسته Ùرهنگ اسلامی Ù…ÛŒ توانند Ú©Ù…Ú© کنند Ú©Ù‡ کشور پیشرÙت کند Ùˆ مترقی شود. با این توضیØات Ù…ÛŒ توانید یک Ùهم دقیقی داشته باشید Ú©Ù‡ Ú†Ù‡ مسیری را بروید Ùˆ چطور خودتان را از Ùرهنگ های دیگر متمایز کنید.
* سوال مقدر این است Ú©Ù‡ ما نمی خواهیم عقلانیت غربی را بپذیریم. ناگزیر ما به یک تضاد بنیادین با غرب Ù…ÛŒ رسیم. این تضاد هم در گستره تمدنی است. شما Øتماً نظرات امام خمینی را درباره مبارزه با غرب خواندید. صØنه، صØنه جنگ ایدئولوژیک است. شما به عنوان کسی Ú©Ù‡ این صØنه را از بیرون Ù…ÛŒ نگرید، Ùکر Ù…ÛŒ کنید این مبارزه Ùکری تضاد ایران با غرب به کجا خواهد کشید؟
در ÙلسÙÙ‡ سیاسی یک چنین تضادی بین ایران Ùˆ غرب وجود دارد، اما پیوندها Ùˆ مشابهت های عمیقی هم بین ایران Ùˆ غرب هست. زبان Ùارسی Ú©Ù‡ زبان هند Ùˆ اروپایی است، دین باستانی ایران٬ زرتشتی Ú©Ù‡ بر یهودیت Ùˆ سپس غیر مستقیم بر مسیØیت تاثیر گذاشته است. ایده اخلاقی ای Ú©Ù‡ به یهودیت Ù†Ùوذ کرده Ùˆ غیر مستقیم در مسیØیت هم Ù†Ùوذ داشته است. البته باید بگویم این هنر است Ú©Ù‡ مخالÙت Ùˆ مبارزه را ادامه بدهید، اما از درگیری ممانعت کنید. البته غرب یک Ú©Ù„ متØد نیست.
* اما متØد عمل Ù…ÛŒ کند...
قطعاً آمریکا هر کشوری را Ú©Ù‡ بخواهد مقابلش بایستد از بین Ù…ÛŒ برد، Ú†Ù‡ ایران باشد، Ú†Ù‡ روسیه Ùˆ Ú†Ù‡ چین. این غیر ممکن است Ú©Ù‡ ما با این قدرت به سمت درگیری برویم؛ نیازی هم نیست. هنر سیاستمداران این است Ú©Ù‡ مخالÙت را Ù†Ú¯Ù‡ دارند، اما از درگیری مستقیم خودداری کنند. من مطمئنم Ú©Ù‡ در Øوزه سیاسی غیر ممکن است Ú©Ù‡ کسی بتواند ایرانی ها را گول بزند. برای اینکه سیاستمدارهای ایران خیلی باتجربه Ùˆ ماهر هستند. سال ها اوضاع تغییر Ù…ÛŒ کند به این سمت یا آن سمت، ولی هیچ وقت به سمت درگیری نمی رود. به نظر من آمریکا هم نمی تواند با تØریم ها Ùˆ... ایران را از بین ببرد.
* بله، در سیاست همیشه یک مرزی را Ù†Ú¯Ù‡ Ù…ÛŒ دارند، اما مقصود من از مبارزه Ùکری مشخصاً قرار داشتن در وضع یک جنگ سرد ایدئولوژیک بود.
در این مبارزه هم آمریکا کاری نمی تواند پیش ببرد. چند سال پیش مراسم روز جهانی ÙلسÙÙ‡ در ایران (تهران) برگزار شد؛ علیرغم اینکه یونسکو Ùˆ... آن را تØریم کردند. کاری Ú©Ù‡ آن ها کردند واقعاً غیر قابل قبول بود، اما ایران پیش Ù…ÛŒ رود. چند دقیقه قبل از اینکه مراسم برگزار شود، نمی توانید Øمایتتان را بردارید. درباره روسیه هم همین چیزها را دارند Ù…ÛŒ گویند، اما ایران توانست در مقابل همه این ها بایستد.
انتهای پیام/ک
![](/shares/img/short-url-icon.png)
![](/shares/img/tele-nt.jpg)
Warning: Undefined array key "admode" in /home/iran48/public_html/post.php on line 18