خاورمیانه از دریچه نگاه بلینکن
به گزارش روزنامه همشهری، بلینکن معتقد است سیاست‌های دولت ترامپ منجر به بی‌اعتمادی متحدان سنتی آمریکا به این کشور شده و از این منظر، دولت بایدن مسئولیت
به گزارش روزنامه همشهری، بلینکن معتقد است سیاست‌های دولت ترامپ منجر به بی‌اعتمادی متحدان سنتی آمریکا به این کشور شده و از این منظر، دولت بایدن مسئولیت بزرگی برای احیای نقش آمریکا در خاورمیانه بر دوش دارد.
لیبی: بازگشت به چارچوب ناتو
مواضع بلینکن در پرونده لیبی کاملا مغایر با سیاست‌های دونالد ترامپ است. به باور وزیر خارجه جدید آمریکا، استراتژی این کشور در بحران لیبی باید در چارچوب ناتو تعریف شود و رویکرد جداگانه‌ای نداشته باشد. او در مصاحبه با اندیشکده هادسون می‌گوید: «ما باید بر تقویت نهادهای قانونی در لیبی برای پر کردن خلأ دیکتاتوری قذافی تمرکز کنیم.» هم‌اکنون دو نیروی اساسی در بحران لیبی نقش‌آفرینی می‌کنند: دولت قانونی طرابلس که مناطق غربی را در اختیار داشته و شبه‌نظامیان خلیفه حفتر که مورد حمایت روسیه است. شاید این همین گزاره برای موضع‌گیری آمریکا علیه حفتر کافی باشد اما ترامپ نه‌تنها چنین موضعی نداشت، بلکه سال2018 در تماسی تلفنی از حفتر حمایت کرده و او را فرمانده مبارزه با تروریسم در لیبی نامید. از دید بلینکن، این رفتارهای خارج از چارچوب ناتو طی سال‌های گذشته به منافع آمریکا و متحدانش ضربه زده است.
مصر: باز هم حقوق بشر
یکی از خطوط ثابت بلینکن در سیاست خارجی و دیپلماسی، تأکید بر حقوق بشر و احترام به ارزش‌های لیبرال‌دمکراسی است. بر این اساس می‌توان گفت وزارت خارجه او، دست‌کم در نگاه اول خبر چندان خوبی برای کشورهایی نظیر مصر و یا حتی عربستان سعودی به‌نظر نمی‌رسد. بلینکن طی 4سال گذشته از منتقدان جدی رفتار ترامپ با دولت کودتایی مصر بوده و از نادیده گرفتن مسائل حقوق بشر در روابط با نظامیان حاکم بر قاهره به تندی انتقاد کرده است. او سال2019 با اشاره به این موضوع گفت: «رفتارهای ترامپ ضربات بزرگی به موقعیت اخلاقی ما در جهان وارد کرده است. او رئیس‌جمهور مصر را دیکتاتور مورد علاقه‌اش می‌نامد؛ چنین اظهاراتی پیام‌های ویرانگری را برای دولت‌های خاورمیانه ارسال می‌کند.» بدون شک فشار بر پرونده‌های حقوق بشری، بخش مهمی از روابط واشنگتن با دولت عبدالفتاح سیسی را طی 4سال آینده تشکیل می‌دهد.
یمن: به‌سوی خاتمه جنگ
بلینکن به صراحت از ضرورت پایان جنگ یمن سخن گفته است. او تداوم این جنگ را شکستی اخلاقی برای تمام بازیگران جهانی-منطقه‌ای و در عین حال، مخل امنیت انرژی می‌داند. وزیر خارجه جدید آمریکا همچنین از مخالفان تصمیم پمپئو و ترامپ برای افزودن نام جنبش انصارالله به لیست گروه‌های تروریستی بود و در تعلیق اجرای این قانون (فعلا به‌مدت 2ماه) نیز نقش اساسی داشت. او در مصاحبه با اندیشکده هادسون می‌گوید: «دو اقدام جدی برای پرونده یمن در دستور کار ما قرار دارد؛ از سر گرفتن کمک‌های انسانی- مالی آمریکا برای بهبود وضعیت معیشتی مردم یمن و همچنین تلاش برای احیای روابط با تمامی بازیگران مؤثر در بحران.» بلینکن معتقد است مذاکرات ژنو برای جنگ یمن طی سال‌های گذشته عملا ناکارآمد شده و دولت جدید آمریکا، با استفاده از نفوذ بین‌المللی و منطقه‌ای خود، راه را برای حرکت مجدد این مذاکرات هموار خواهد کرد. بسیاری امید دارند با بازگشت بایدن به کاخ سفید و حضور شخصیت‌هایی نظیر بلینکن در راس دستگاه دیپلماسی آمریکا، مقدمات پایان دادن به جنگ 6ساله یمن فراهم شود. به‌نظر می‌رسد موضع بلینکن و بایدن در کاهش حمایت‌های تسلیحاتی از عربستان سعودی در تحقق این هدف مؤثر باشد.
سوریه: آمریکا به میدان برمی‌گردد
بلینکن در دولت اوباما ازجمله حامیان حمله نظامی محدود به سوریه (در پاسخ به ادعای استفاده از سلاح شیمیایی) بود. او بعدها از عدم‌اجرای این حمله انتقاد کرده و موضع آمریکا در قبال بشار اسد را نسبتا ضعیف توصیف کرد. وزیر خارجه جدید آمریکا در تمام اظهارنظرهای خود درباره سوریه بر یک اصل تأکید دارد: «آمریکا باید رهبری این پرونده را مجددا در دست بگیرد.» به باور او، آمریکا طی 4سال گذشته عملا از بحران سوریه خارج شده و مدیریت این پرونده را در اختیار روسیه، ترکیه و ایران قرار داده است. بر این اساس روشن است که با بازگشت بلینکن به دستگاه دیپلماسی آمریکا، فشارها بر روسیه، ایران و دولت اسد باز هم تشدید می‌شود. البته نباید فراموش کرد که بلینکن طی سال‌های اخیر دیگر موضع روشنی درباره ضرورت کناره‌گیری اسد از قدرت نداشته است. از سوی دیگر وزیر خارجه جدید آمریکا از منتقدان سرسخت سیاست‌های ترکیه در شمال سوریه، به‌ویژه مناطق کردنشین به‌حساب می‌آید و انتظار می‌رود در این پرونده، مواضع تندی علیه این کشور اتخاذ کند.
فلسطین: عبور از معامله قرن
بلینکن طی سال‌های گذشته به صراحت معامله قرن مورد نظر ترامپ در پرونده فلسطین و اسرائیل را مورد انتقاد قرار داده است. به باور او، هیچ راه‌حلی جز گزینه «دو کشور مستقل»، قادر به مهار پایدار این بحران نخواهد بود. وزیر خارجه جدید آمریکا در مصاحبه با اندیشکده هادسون می‌گوید: «اسرائیل بدون وجود کشور مستقل فلسطین، هرگز ثبات و امنیت ندارد.» او همچنین در این مصاحبه بدون اشاره مستقیم به طرح معامله قرن ترامپ گفته است: «بایدن هرگونه چشم‌اندازی که وجود 2 کشور مستقل فلسطین و اسرائیل را در بر نداشته باشد رد خواهد کرد.» البته باید توجه داشت که هیچ‌یک از اینها ضرورتا به‌معنای عقب‌نشینی دولت جدید آمریکا از اقداماتی نظیر انتقال پایتخت این کشور از تل‌آویو به قدس نیست. پیش‌بینی می‌شود که در سایه بازگشت بلینکن به دستگاه دیپلماسی آمریکا، این کشور برای برقراری توازن، یک کنسولگری در بخش شرقی شهر قدس افتتاح کند؛ جایی که براساس «چشم‌انداز 2کشوری»، باید پایتخت فلسطین باشد.
ایران: احیای مشروط برجام
بلینکن از معماران برجام است و بدون شک بازگشت به این توافق را در دستور کار قرار می‌دهد. به باور او، توافق برجام دستاوردی تاریخی در جلوگیری از تنش‌های نظامی و اتمی در سطح منطقه خاورمیانه بوده و خروج یکجانبه ترامپ از آن، اشتباهی بزرگ محسوب می‌شود. اگرچه بلینکن به صراحت از بازگشت به برجام سخن گفته اما درباره این سیاست جزئیاتی را هم درنظر دارد. او در مصاحبه با اندیشکده هادسون می‌گوید: «ما به برجام باز می‌گردیم اما از موضع قدرت.» بازگشت به توافق و لغو تحریم‌های ایران بدون اجرای تعهدات هسته‌ای ایران صورت نمی‌گیرد. وزیر خارجه آمریکا همچنین تأکید می‌کند: بازگشت آمریکا به برجام، به‌معنای پذیرش نقش منطقه‌ای ایران و یا فعالیت‌های موشکی این کشور نیست. اما مقابله با ایران در این پرونده‌ها، با روش‌هایی متفاوت از دوران ترامپ و از طریق ایجاد «اجماع جهانی» پیگیری خواهد شد. از سوی دیگر بلینکن معتقد است آمریکا باید با جدیت بیشتری نسبت به وضعیت حقوق بشر در ایران موضع‌گیری داشته باشد.
