تاریخ سیاسی Ú©ÙØ´
اجتماع > اجتماعی - همشهری آنلاین- ترجمه علی شاکر:زیرپاهای مان آرام گرÙته‌اند. Ú©Ùش‌ها را می‌گویم. چنان آرام Ú©Ù‡ کمتر درباره‌شان Ùکر می‌اجتماع > اجتماعی - همشهری آنلاین- ترجمه علی شاکر:
زیرپاهای مان آرام گرÙته‌اند. Ú©Ùش‌ها را می‌گویم. چنان آرام Ú©Ù‡ کمتر درباره‌شان Ùکر می‌کنیم. اما اگر ÙˆØشت نمی‌کنید باید بگویم Ú©Ù‡ Ú©Ùش‌ها هم سیاسی‌اند. اینکه Ú†Ù‡ Ú©ÙØ´ÛŒ دارید Ùˆ چندتا دارید، نشانه جایگاه اجتماعی شماست.
خانم ها تنگی Ú©ÙØ´ Ùˆ پاشنه های بلند را تØمل Ù…ÛŒ کنند بعضی هم Ú©ÙØ´ چوبی Ù…ÛŒ پوشند Ùˆ برخی هم صندل. برخی هم Ú©ÙØ´ چرمی. اما چرا ما اينجور ÙƒÙØ´ ها را مي پوشيم Ùˆ آيا ما اجازه داريم كه هر نوع ÙƒÙشي را پا كنيم؟
انواع مختلÙÛŒ از Ú©ÙØ´ ها در دنیا وجود دارند. در موزه ها هم Ù…ÛŒ توان مدل هاي قدیمی Ùˆ باستانی زیادی را یاÙت. نکته اینجاست Ú©Ù‡ همراه با پیشرÙت استÙاده از مواد مختلÙØŒ Ú©ÙØ´ ها نیز رنگ Ùˆ جنسی متÙاوت پیدا کرده اند. رنگ Ùˆ جنسي كه بنا بر قاعده اي Ùرهنگي- اجتماعي ما آن را پا مي كنيم. مثلا با ظهور لاستیک، Ú©ÙØ´ های لاستیکی نیز به بازار آمدند Ùˆ مدل ها Ùˆ طراØÛŒ های جدیدی پشت ویترین مغازه ها قرار گرÙت.
از دوره هاي خيلي قديم ÙƒÙØ´ ها چنان با زندگي روزمره ما گره خورده اند كه اگر در ياÙته هاي باستان شناسي بتوانيم نشاني از آنها پيدا كنيم، اين ÙƒÙØ´ ها مي توانند اطلاعات گران قيمتي در اختيار ما بگذارند. بررسی یک مومیایی عصر یخبندان نشان مي دهد Ú©Ù‡ او بیش از 40 مایل از خانه اش دور نمی شد؛ این را جنس Ùˆ اجزای Ú©ÙØ´ های او Ù…ÛŒ گویند.
Øتی متعلقات Ú©ÙØ´(همچون بند Ùˆ زبانه Ùˆ ...) نیز Ø·ÛŒ این سال ها تغییر زیادی کرده اند. به نظر Ù…ÛŒ رسد Ú©ÙØ´ جزو اولین ساخته های دست بشر باشد. چرا Ú©Ù‡ انسان Ù…ÛŒ بایست موقع گشتن به دنبال غذا، پایش را از شن های داغ Ùˆ صخره های تیز ØÙظ Ù…ÛŒ کرد.
هنوز Ùرهنگ هایی در دنیا وجود دارند Ú©Ù‡ صندل های آنان بسیار به نمونه های باستانی پیشینیان شبیه است. صندل های مصریان باستان نشانه از تمایز طبقه اجتماعی اÙراد بود. صندل های غیر اشراÙÛŒ ساده اند، اما نوک صندل های طبقه بالای جامعه منØÙ†ÛŒ شاخی Ø´Ú©Ù„ÛŒ داشت Ú©Ù‡ انگشتان از آن بیرون بود؛ شبیه «Ú©ÙØ´ وروجک» Ú©Ù‡ امروزه هم وجود دارند.
- ÙƒÙØ´ هاي درازتر براي آدم هاي مهمتر
در هند نیز تا قرن 16 میلادی Ùقط اشرا٠و ثروتمندان ØÙ‚ داشتند Ú©ÙØ´ بپوشند. صندل ها هنوز در مناطق گرمسیر پوشیده Ù…ÛŒ شود. تاکنون قدیمی ترین صندلی Ú©Ù‡ پیدا شده مربوط به 10 هزار سال پیش است. صندل هایی از جنس برنجاسَ٠یا بوی مادران. این صندل ها در موزه تاریخ طبیعی Ùˆ Ùرهنگی دانشگاه اورگان نگهداری Ù…ÛŒ شود.
قرن سوم پس از میلاد زنان رومی Ú©ÙØ´ های خود را با طلا Ùˆ جواهرات تزئین Ù…ÛŒ کردند. در قرون وسطی نیز لباس Ùˆ Ú©ÙØ´ اهمیت زیادی داشت. در قرن 14 میلادی ادوارد سوم قوانینی را به تصویب رساند درباره اینکه کدام دسته از مردم Ú†Ù‡ Ù…ÛŒ توانند بپوشند. در قرن 15 این قوانین بیشتر Ú©ÙØ´ ها را در بر Ù…ÛŒ گرÙت. اگر شما از خانواده ای روستایی یا غیر اشراÙÛŒ باشید، نباید نوک Ú©ÙØ´ تان بیش از دو اینچ درازتر از انگشت پای تان باشد. اگر تاجر بودید Ù…ÛŒ توانستید Ú©ÙØ´ هایی تا 6.5 اینچ درازتر بپوشید. آدم های مهم تا 12 Ùˆ آدم های خیلی مهم تا 24 اینچ Ù…ÛŒ توانستند نوک Ú©ÙØ´ هایشان را درازتر کنند. هرچند Ú©Ù‡ ممکن است Ú©ÙØ´ÛŒ به این درازی خیلی بی مصر٠و Ùانتزی به نظر برسد، ولی باید بدانیم Ú©Ù‡ همین Ú©ÙØ´ علی رغم تمام بی استÙاده بودنش نشانه ای از تشخص Ùˆ تعلق به یک پایگاه Ùˆ جایگاه خاص بود.
مثلا اواخر قرن 15 در سیه نا Ùˆ ونیز Ùقط زنان ÙاØشه اجازه داشتند Ú©ÙØ´ های پاشنه تخت یا دمپایی بپوشند Ùˆ بقیه زنان اگر چنین Ù…ÛŒ کردند جریمه Ù…ÛŒ شدند. در Ùرانسه قرن 16 نیز ماجرای Ú©ÙØ´ های دراز اشرا٠تکرار شده است. در قرن 18 نیز در این کشور اگر زنی به واسطه Ú©ÙØ´ های پاشنه بلند مردی را برای ازدواج Ùریب Ù…ÛŒ داد، آن ازدواج را Ù…ÛŒ شد برهم زد.
- پاشنه هايي براي بالا بردن شخصيت
در ونیز قرن 16 Ú©ÙØ´ های زنانه روی پاشنه ای سراسری Ùˆ ستون مانند قرار Ù…ÛŒ گرÙت با نام چاپین(chopine). Øتی ملکه کاترین مدیچی(خانواده معرو٠و ثروتمند عصر رنسانس در ایتالیا) نیز از همین Ú©ÙØ´ ها به پا Ù…ÛŒ کرد؛ چرا Ú©Ù‡ قد کوتاهی داشت Ùˆ Ù…ÛŒ خواست به این واسطه بلندتر جلوه کند. برعکس پاشنه های بلند امروزی Ú©Ù‡ گویی Ú©ÙØ´ را بالاتر از Ø³Ø·Ø Ø²Ù…ÛŒÙ† قرار Ù…ÛŒ دهند، ولی این پاشنه های تخته ای موجب بلندتر جلوه کردن شخصت اÙراد در آن زمان Ù…ÛŒ شد. به عبارت دیگر این Ú©ÙØ´ جایگاه اجتماعی شما را نشان Ù…ÛŒ داد.
جالب اینجاست Ú©Ù‡ زنان قرن شانزدهمی به هر ترتیبی Ú©Ù‡ بود روی این Ú©ÙØ´ های بلندقامت، تعادل شان را ØÙظ Ù…ÛŒ کردند. برخی از این Ú©ÙØ´ های ک٠تخته ای، چنان بلند بودند Ú©Ù‡ زنان را موقع راه رÙتن نامتعادل نشان Ù…ÛŒ دادند، با این همه آنان باز هم از ØÙظ تعادل خویش غاÙÙ„ نبودند.
در قرن 18 زنان برای جلوگیری از کثی٠شدن یا به زمین کشیدن شدن لباس شان از Ù…ØاÙظ یا روکش های Ùلزی استÙاده Ù…ÛŒ کردند. این روکش ها سبب Ù…ÛŒ شد تا زنان معنی تازه ای از Ù…Ùهوم استقلال Ùˆ روی پای خود ایستادن را درک کنند.
اکثر Ú©ÙØ´ ها نشانی از طبقه اجتماعی اÙراد داشتند. تا پیش از انقلاب Ùرانسه پاهای برهنه گنده نشانه ای از طبقه دهقانان Ùˆ کارگران Ùقیر روستایی بود. چرا Ú©Ù‡ Ùقط طبقه خاصی Ù…ÛŒ توانستند پاهایی Ú©ÙˆÚ†Ú© Ùˆ اندامی متناسب داشته باشند؛ زيرا Ùرزندان اشرا٠کودکان شان را مجبور Ù…ÛŒ کردند Ú©ÙØ´ بپوشند تا پاهای بچه ها بزرگ نشود؛ چون پابرهنه راه رÙتن سبب بزرگ شدن پا Ù…ÛŒ شد.
- پاي 10 سانتي زنان ثروتمند چين
نمونه اÙراطی این ماجرا Ø·ÛŒ هزار سال گذشته در چین قابل مشاهده است. زنانی Ú©Ù‡ از کودکی Ú©ÙØ´ های تنگ Ùˆ Ú©ÙˆÚ†Ú© پای شان Ù…ÛŒ کنند تا پاها بزرگ نشود؛ چرا Ú©Ù‡ در چين Ú©ÙˆÚ†Ú©ÛŒ پا یکی از شاخصه های زیبایی است؛ آن موقع انگشت شست پای دختران را در سه سالگی Ù…ÛŒ شکستند Ùˆ سپس آن را با پارچه Ù…ØÚ©Ù… Ù…ÛŒ بستند. بدین ترتیب پا به همین Ø´Ú©Ù„ رشد Ù…ÛŒ کرد. با این کار، پاها از Ø´Ú©Ù„ طبیعی خویش خارج Ùˆ جمع Ù…ÛŒ شوند؛ چون پاها هیچ وقت بزرگتر چهار اینچ نمی شدند.(هر اینچ 2.54 سانتیمتر است)
بدین ترتیب Ø·ÛŒ هزار سال اخیر زنان ثروتمند در چین خود را از دیگر طبقات اجتماعی متمایز Ù…ÛŒ کردند. این پاهای Ú©ÙˆÚ†Ú© نشانه ای از نوعی زنانگی اشراÙÛŒ بود؛ چون با خود نوعی ضع٠و وابستگی همراه داشت. وابستگي به يك نديمه يا خدمتكار. زنانی با این پاهای Ú©ÙˆÚ†Ú© Ùˆ دردناك به راØتی نمی توانستند تعادل داشته باشند Ùˆ همه کارهای شان را خود انجام دهند. بنابراین باید خدمتکاری استخدام Ù…ÛŒ کردند. از سوی دیگر این پاهای Ú©ÙˆÚ†Ú© پیام دیگری نیز برای مردان داشت Ú©Ù‡ آنها مسئول تمام عیار زندگی اند.
به عبارت ديگر این Ùرهنگ بود Ú©Ù‡ تعیین Ù…ÛŒ کرد Ú©Ù‡ Ú†Ù‡ قدر به Ù„Øاظ جنسی پاهای Ú©ÙˆÚ†Ú© Ù…ÛŒ تواند جذاب باشد. يعني یکی از دلایلی Ú©Ù‡ زنان به پاهای Ú©ÙˆÚ†Ú© خویش اهمیت Ù…ÛŒ دادند این است Ú©Ù‡ این Ø´Ú©Ù„ از پا برای مردان نیز جذاب بود.
- قرون جديد، توليد انبوه Ùˆ اصل راØتي پا
طبقه کارگر در آمریکا نیز Ø·ÛŒ جنگ داخلی از بهار تا پاییز همیشه پا برهنه بودند. البته آنان Ú©ÙØ´ های مخصوص مدرسه Ùˆ کلیسا داشتند. ولی وقتی Ú©Ù‡ در کلیسا یا مدرسه نبودند از آن استÙاده نمی کردند. طبق گزارش ها بسیاری از کودکان خانواده های کارگر در آمریکا تا سن مدرسه پابرهنه بودند. در قرن 18 با تولید انبوه Ú©ÙØ´ Ùˆ صنعتی شدن آن به تدریج این طبقه نیز به Ú©ÙØ´ اهمیت بیشتري دادند؛ چون قیمت Ú©ÙØ´ به طبع پایین آمده بود Ùˆ آنان Ù…ÛŒ توانستند براØتی برای خانواده شان بخرند.
در همین دوره بود Ú©Ù‡ Ú©ÙØ´ پای Ú†Ù¾ Ùˆ راست Ø´Ú©Ù„ مخصوص به خود گرÙت. هرچند Ú©Ù‡ پنجه های این Ú©ÙØ´ ها خیلی تیز Ùˆ Ùشرده بود. بعدها نوک Ú©ÙØ´ ها Ú©Ù…ÛŒ پهن تر شد. هرچند Ú©Ù‡ هنوز هم Ú©ÙØ´ هایی با نوک های Ùشرده Ùˆ تیز در بازار پیدا Ù…ÛŒ شود.
در دهه 1930 میلادی زنان از اینکه از خانواده های سلطنتی تقلید کنند Ùˆ Ú©ÙØ´ های تنگ بپوشند خسته شدند Ùˆ به سمت Ú©ÙØ´ های راØت تر ورزشی رÙتند. Ú©ÙØ´ های راØتی با پاشنه کوتاه(saddle shoe) Ú©Ù‡ شبیه مدل آکسÙورد هستند، بیشتر مورد استقبال قرار گرÙت.
به تدريج ÙƒÙØ´ رقص هاي دونÙره نيز راØت تر شد، چون ÙƒÙØ´ هاي پاشنه دار انرژي زيادي را در رقص صر٠مي كند. هرچند كه هنوز هم ÙƒÙØ´ هاي پاشنه بلند زنانه راØتي ÙƒÙØ´ هاي مردانه را ندارند.
جالب اينجاست كه قوانين مربوط به پوشيدن ÙƒÙØ´ در آمريكاي دهه 60 نيز اجرا مي شد؛ چرا كه هيپي ها چندان تمايلي به پوشيدن ÙƒÙØ´ نداشتند. هنوز هم در Ù…Øوطه دانشگاه هاي شيكاگو شما ØÙ‚ نداريد ÙƒÙØ´ هاي Ùانتزي Ùˆ عجيب Ùˆ غريب بپوشيد. در Ùلوريدا بچه هاي دبيرستاني اگر ÙƒÙØ´ هاي دورنگ بپوشند جريمه مي شوند. پوشيدن ÙƒÙØ´ هايي با پاشنه بيش از يك اينچ نيز ممنوع است.
برخي مدارس آمريكا اخيرا پوشيدن ÙƒÙØ´ سياه را ممنوع كرده اند. اين در Øالي است كه Øكومت طالبان نيز در سال 1999 پوشيدن ÙƒÙØ´ سÙيد را براي خانم ها ممنوع كرده بود. در استراليا مردان ØÙ‚ نداشتند در رويه ÙƒÙØ´ خويش از آينه استÙاده كنند؛ چون به اين واسطه مي خواستند زنان را ديد بزنند.
پا Ùˆ ÙƒÙØ´ در برخي از Ùرهنگ ها با Ù…Ùهوم خوش شانسي پيوند خورده است. خوش شانسي آوردن نعل اسب(ÙƒÙØ´ اسب) را خيلي ها شنيده اند. به همين خاطر است كه در برخي از سنت ها ÙƒÙØ´ ها واسطه ايستادن روي پاي خود Ùˆ همچنين نشانه رسيدن استقلال Ùˆ ثروت بودند. هرچند كه در قصه هاي ايراني ÙƒÙØ´ هاي قديمي ميرزا نوروز مايه بدشانسي اش بود، ولي در بسياري از Ùرهنگ هاي غربي، ÙƒÙØ´ هاي قديمي Ùˆ به ارث رسيده نيز اهميت خاصي دارند در بروز خوش شانسي. يكي ديگر از نشانه هاي خوش شانسي آوردن دور انداختن ÙƒÙØ´ پس از يك سÙر طولاني است.
ÙƒÙØ´ ها همچنين خود نيز جايگاهي دارند. هرچند كه ممكن است در Ùرهنگ آمريكايي با ÙƒÙØ´ بتوان وارد خانه شد، ولي در Ùرهنگ ايراني يا ژاپني تقريبا اين كار ناممكن است. هريك از اجزاي خانه دمپايي يا پاپوش مخصوص به خود دارند. در ژاپن براي پا گذاشتن روي تاتمي داخل خانه نيز بايد دمپايي خاص پوشيد. مثل ايران كه نمي توان با دمپايي دستشويي داخل خانه گشت.
خلاصه اينكه همراه با پيشرÙت Ùˆ تغيير سبك زندگي انسان ها ÙƒÙØ´ هاي زيرپاي شان نيز متØول شده است.
اين ÙƒÙØ´ ها هرچند كه زيرپاهاي ما جا گرÙته اند، ولي Øضوري چشمگير در تعيين پايگاه Ùˆ جايگاه اجتماعي ما دارند.