اقتصاد > انرژی - رضا کربلائی- روزنامه‌نگار:توتال دوباره رفت و ما مانده‌ایم با توسعه یکی از پرریسک‌ترین فاز‌های پارس‌جنوبی؛ جایی که قط

اقتصاد > انرژی - رضا کربلائی- روزنامه‌نگار:
توتال دوباره رفت و ما مانده‌ایم با توسعه یکی از پرریسک‌ترین فاز‌های پارس‌جنوبی؛ جایی که قطری‌ها چندسالی‌است بیش از ما ایرانی‌ها گاز برداشت می‌کنند و می‌فروشند و ما حالا باید منتظر سرمایه‌گذار جدید باشیم.

آیا رفتن توتال مشکلی برای ما ایجاد نمی کند؟ قدری واقع بین باشیم. با نگاهی به اجرای 18فاز پارس جنوبی در 2دهه اخیر می توان فهمید که چرا تکمیل طرح های توسعه و سرمایه گذاری این فازها به جای 558 ماه در 964 ماه اجرا شده که نشان از تأخیر 406ماهه معادل 33سال دارد.

به گزارش همشهری، مرکز پژوهش های مجلس این اطلاعات را در گزارشی با عنوان شبیه سازی مالی قرارداد فاز 11پارس جنوبی منتشر کرده که تیرماه سال گذشته به کنسرسیومی از شرکت های توتال فرانسه با سهم 50.1درصد، سی ان پی سی چین با سهم 30درصد و پتروپارس ایران با سهم 19.9درصد واگذار شده بود اما اخیرا شرکت توتال فرانسه رسما از مشارکت و سرمایه گذاری در این فاز استراتژیک انصراف داد.

این نهاد تحقیقاتی مهم ترین ایراد وارد به این قرارداد را نحوه قیمت گذاری گاز تولیدی اعلام و ادعا کرده مکانیسم قیمت گذاری گاز تولیدی از فاز 11پارس جنوبی باعث ایجاد قیمت کاذب و به دنبال آن سودآوری کاذب پروژه و پایین جلوه دادن دریافتی پیمانکار و ایجاد تعهد ضمنی برای بازپرداخت مطالبات پیمانکار از محل عواید سایر میادین هیدروکربوری درصورت کاهش قیمت نفت و میعانات گازی می شود.

• هزینه سنگین تأخیرها

با این حال جزئیات مشخصات 18فاز پارس جنوبی در سال های گذشته حکایت از آن دارد که تأخیر در تکمیل این فازها هزینه سنگینی را به اقتصاد ایران تحمیل کرده است، به گونه ای که اجرای فاز نخست با محوریت شرکتی ایرانی به جای 730میلیون دلار، 780میلیون دلار هزینه در برداشته که این میزان هزینه بدون احتساب 80میلیون دلار هزینه های بانکی و 130میلیون دلار هزینه دستمزد پیمانکار بوده است؛ در عین حال فاز یادشده به جای 46 ماه با 14 ماه تأخیر در 60 ماه تکمیل شده است.

درحالی که فازهای 2و 3پارس جنوبی را شرکت توتال فرانسه با صرف یک میلیارد و 975میلیون دلار هزینه سرمایه گذاری (37میلیون دلار کمتر از میزان مصوب) به اضافه 496میلیون دلار هزینه بانکی، و یک میلیارد و 422میلیون دلار دستمزد پیمانکار و البته 10 ماه تأخیر در 82 ماه تکمیل کرده بود اما بررسی های عملکرد اجرای دیگر فازهای پارس جنوبی قابل تامل تر است،

به گونه ای که فازهای 4و 5 با پیمانکاری شرکت ایتالیایی انی و پتروپارس ایران با 10 ماه تأخیر در بهره برداری به جای یک میلیارد و 928میلیون دلار سرمایه گذاری، 2میلیارد و 461میلیون دلار خرج روی دست کشور گذاشته و 500میلیون دلار برای هزینه های بانکی و یک میلیارد و 74میلیون دلار هم دستمزد پیمانکاران پرداخت شده است.

• فاجعه در دولت های نهم و دهم

با روی کارآمدن دولت های نهم و دهم تأخیر در اجرای فازهای پارس جنوبی بیشتر و بیشتر و هزینه اجرای آنها هم افزون تر شد تا آنجا که فازهای نیمه کاره 6، 7و 8به جای 66 ماه با 33 ماه تأخیر آن هم بدون اجرای طرح های شیرین سازی گاز با صرف یک میلیارد و 964میلیون دلار به اضافه 616میلیون دلار هزینه بانکی و 907میلیون دلار دستمزد پیمانکار به اجرا درآمد؛ هرچند هزینه سرمایه گذاری واقعی آن اعلام نشده است.

خروج شرکت های اروپایی و خشکسالی مالی توأم با در دسترس نبودن تکنولوژی لازم باعث شد تا همزمان اجرا و هم هزینه سرمایه گذاری فازهای بعدی دچار مشکلات جدی شود به نحوی که فازهای 9و 10با مشارکت 2شرکت ایرانی و یک شرکت کره ای به جای یک میلیارد و 598میلیون دلار سرمایه گذاری مصوب، با سرمایه گذاری 4میلیارد و 149میلیون دلاری به پایان برسد آن هم نه در 52 ماه تعیین شده بلکه در 114ماه.

فاز 12پارس جنوبی را هم شرکت ایرانی پتروپارس در غیاب شرکت های خارجی اجرا کرد و به جای 3میلیارد و 450میلیون دلار، 7میلیارد و 300میلیون دلار خرج روی دست کشور گذاشت و به این میزان هزینه سرمایه گذاری باید یک میلیارد و 593میلیون دلار هزینه های بانکی و 2میلیارد و 223میلیون دلار دستمزد پیمانکار را افزود؛ افزون بر اینکه این فاز هم به جای 66 ماه در 125 ماه تکمیل شد و به بهره برداری رسید.

اما این پایان ماجرا نبود، فازهای 15و 16به جای 2میلیارد و 96میلیون دلار، 6میلیارد دلار و فازهای 17و 18هم به جای 2.5میلیارد دلار، 6.3میلیارد دلار آب خورد و فازهای 15و 16به جای 52 ماه در 108 ماه و فازهای 17و 18هم به جای 52 ماه در 130 ماه اجرا شد تا رکورد تازه ای از تأخیر در اجرای یک پروژه گازی مشترک با قطر در تاریخ صنعت نفت و گاز کشور ثبت شود.

فازهای 19، 20و 21هم نظیر فازهای پیشین را کنسرسیومی از شرکت های ایرانی برعهده دارد و قرار است با 10میلیارد و 888میلیون دلار کار را تمام کنند. در مجموع در 80 ماه اما هنوز میزان هزینه آن برآورد نشده اما زمان اجرای آنها به 164 ماه رسیده است.

• فاز 11پارس جنوبی؛ رنج 23ساله

حکایت فاز 11پارس جنوبی، داستان تلخ 23ساله است؛ وقتی در اواخر دهه 70هجری خورشیدی شرکت ملی نفت با شرکت توتال فرانسه تفاهم کردند، کمتر کسی تصور می کرد که این فاز دردسرساز شود. توافق سه جانبه بین شرکت ملی نفت با سهم 50درصدی،

توتال فرانسه با سهم 40درصدی و پتروناس مالزی با سهم 10درصدی سرانجام تحت تأثیر افزایش حساسیت های بین المللی بر سر برنامه هسته ای صلح آمیز ایران به مشکل برخورد کرد و 3سال مذاکره توتال با مقامات نفتی وقت در فاصله سال های 85تا 87هم به بهانه افزایش قیمت جهانی فولاد و شکست مذاکرات برای افزایش میزان قرارداد باعث شد تا توتال انصراف دهد. سال 88دولت وقت در یک چرخش اجتناب ناپذیر و شاید ناخواسته به شرکت دولتی نفتی چین پناه آورد تا 5میلیارد دلار سرمایه گذاری کند، چینی ها هم کاری از پیش نبردند و پاییز 91از فاز 11کنار رفتند و گزینه بعدی دادن پروژه به کنسرسیومی از شرکت های داخلی در شهریور 91بود، اما نبود سرمایه و تکنولوژی باعث شد تا این گزینه هم جواب ندهد.

• به کام قطری ها و حسرت ما

مرکز پژوهش های مجلس می گوید: فاز 11پارس جنوبی در بخش های مرزی مخزن پارس جنوبی قرار دارد و امروز به لحاظ فشار مخزن از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست. درواقع بخش هایی از مخزن که در سمت قطر قرار گرفته، چندین سال است که با چاه های عمودی و افقی در حال تولید هستند و حتی فازهای ایرانی مجاورش یعنی فازهای 2و 3در اوایل دهه 80، فازهای 6تا 8در اوسط دهه 80و فازهای 12و 15و 16نیز در چند سال اخیر به تولید رسیده است.

این نهاد تحقیقاتی می افزاید فاز 11پرریسک ترین فاز توسعه پارس جنوبی است که باید با آخرین فناوری های روز دنیا به توسعه می رسید ، در غیراین صورت باید شاهد افت فشار و در نتیجه بلااستفاده ماندن سکوهای آن در دریا باشیم و حضور شرکت توتال در این فاز را می توان برای ایران مغتنم شمرد تا با بومی سازی فناوری ساخت سکوهای تقویت فشار، مسئله افت فشار میدان پارس جنوبی که احتمالا طی دهه آتی بسیار مشکل ساز خواهد بود تا حدودی مرتفع شود. حالا توتال رفته و ما مانده ایم با یکی از فازهای مشترک و البته سرنوشت ساز گازی مان درحالی که قطر هر روز از آن برداشت می کند و ایران نه.