همشهری آنلاین : شاید اسم موسیقی که بیاید برخی ربط آن به ماه مبارک رمضان را ناهمگون بدانند اما این موسیقی با آیینهای این ماه طوری عجین شده که گویی با

همشهری آنلاین : شاید اسم موسیقی که بیاید برخی ربط آن به ماه مبارک رمضان را ناهمگون بدانند اما این موسیقی با آیینهای این ماه طوری عجین شده که گویی با هم متولد شده باشند. موسیقی از دیرباز با آیین‌های دینی و مذهبی پیوند داشته که نخستین این پیوند را در قرائت قرآن و اذان می دانند. خواندن قرآن با لحن خوش نشات گرفته از همین پیوند است. آیین موسیقایی ماه مبارک رمضان از دیرباز در ایران وجود داشته و مناجات خوانهایی نواهای رمضانی را اجرا می کرده اند که تا به امروز و نسل به نسل به ما رسیده است.
اذان با صدای مرحوم موذن زاده اردبیلی که با صدایی بی مانند در دستگاه بیات ترک اجرا شده را میتواند یکی از اوج های غیر قابل تکرار نواهای رمضانی یاد کرد. درباره دهای سحر نیزب بعداز انقلاب قاسم موسوی قهار برای رادیو و تلویزیون دعای سحر خواند. که این دعا جزو آثار شاخص و ماندگاری است که هر ساله در سحرهای ماه مبارک رضمان از رسانه ها پخش می شود.

سحری خوانی را دوباره زنده کنیم

به اعتقاد هوشنگ جاوید از پژوهشگران موسیقی نواحی و آیینی ایران درباره به فراموشی سپردن موسیقی قدیمی ماه رمضان در ایران، فراموش‌شدن آیین‌ها و موسیقی ماه رمضان تقصیر دستگاه‌های فرهنگی ماست. وی دراین باره می گوید: «در یک دوره شاهد ساکت شدن صدای سحرخوانی‌های زیبا بودیم. علت حذف صدای سحری خوانی در شهرهای بزرگ و کوچک که در برخی مناطق از بلند گوی مساجد پخش می شد، ایجاد مزاحمت برای شهروندان در ساعات شب بیان شد.»

جاوید در باره وضعیت کنونی سحری خوانی در رسانه های دیداری و شنیداری ما می گوید: «رسانه ما وقتی می‌خواهد سحرخوانی را پخش کند حالت مناجات به آن می‌دهد و از آدم‌هایی استفاده می‌کند که چهره نیستند و به جای استفاده از خوانندگان حرفه‌ای از کسانی استفاده می‌کنند که آگاهی ندارند و با یک آشنایی جزئی شروع به خواندن می‌کنند. در سحرخوانی‌هایی که پخش می‌شود دیگر حس و روحی وجود ندارد و بیشتر فرمول آوازی دارد نه فرمول دلی، به همین دلیل مردم نمی‌توانند با آنها ارتباط برقرار کنند.»
جاوید درخصوص تاریخچه موسیقی رمضان معتقد است : «موسیقی رمضان از دیرباز وجود داشته است. مثلاً عبدالقادر مراغی ازپرچمداران موسیقی رمضان است که برای هر روز یک موسیقی داشته است. همین سند نشان می دهد که موسیقی رمضان همیشه در اولویت بوده و برای مردم اهمیت ویژه ای در ایران داشته است. از دهه ۸۰ که من موسیقی رمضان را مطرح کردم رسانه‌ها هم گرایش به این سمت پیدا کرده و یک عده به سمت اهمیت مناجات خوانی و ادعیه خوانی برای رمضان رفتندکه الان هم در حال کار کردن برای ماه رمضان هستند. موسیقی رمضان ویژگی های عمده و خاص خود را دارد. همچنین باید حالت معنوی داشته باشد و از نظر فنی هم توضیحات معارفی و دینی را دنبال کند.»
جاوید درباره فرم و محتوای موسیقی خاص ماه رمضان می گوید: «موسیقی ماه مبارک رمضان باید مردم را به یاد خدا بیندازد. شکل بی کلام موسیقی رمضان می تواند گونه های توصیفی خودش را داشته باشد اما به دلیل سخت بودن کمتر به سمت آن می روند چون کلام ندارد و به سختی می تواند با مخاطب خود ارتباط برقرار کند. به همین دلیل خیلی ها سمت موسیقی بی کلام برای ماه رمضان نمی روند چون می‌ترسند که نتوانند از پس آن بر بیایند موسیقی رمضان تا به امروز خوب کار شده و سبک خاص و محتوای معنوی که دارد می‌تواند موثرباشد. علاوه بر اینها، آهنگساز و کلام نیز مهم است اما اهم اینها خواننده است هرچند خواننده به مانند یک ساز عمل می‌کند و به نظر می‌رسد که اهمیت چندانی ندارد. خواننده می تواند مانند یک ساز نقش بسزایی در این موسیقی داشته باشد. و به تبعیت از موسیقی رمضان در جایی از این موسیقی بنشیند».
موسیقی رمضان روحانی نه اندوه بار
هادی منتظری از پیشکسوتان موسیقی ایرانی و نوازنده درباره موسیقی رمضان‌و حال و هوای آن گفت: تم و محتوای موسیقی رمضان بیشتر در فضای مثنوی خوانی بوده و حالت عرفانی و روحانی دارد. . در گذشته سید جواد ذبیحی نواهای رمضانی را با صدای خوبی که داشت زیبا می خواند و نمونه کاملی برای این نوع از نواهای مذهبی بود.»

منتظری سه گاه و مثنوی خوانی را از گوشه های مناسب برای آیین های ماه مبارک رمضان می داند و تاکید می کند: «موسیقی رمضان فضای غم و اندوه ندارد من در این باره همیشه از یک جمله معترضه استفاده می کنم و می گویم غم جنس معنوی دارد آن غصه است که مادی است و نه غم. مثلا وقتی شما پولی را گم می کنید غصه دار می شوی، اما وقتی یکی از عزیزانتان مانند مادر به سفر می رود، دچار غم می شویم. موسیقی رمضان فضای روحانی دارد و انسان را به سمت تعالی می برد. انسانی که غم و تفکر نداشته باشد، انسان نیست. موسیقی است که تو را به غم و فکر وا می دارد.
منتظری ادامه داد: غم جنسش تعالی‌بخش است. غم فضیلت دارد و تو را سوار بال هایش می کند و می برد تا جایی که دوست داری.