به گزارش خبرنگار رادیو و تلویزیون خبرگزاری فارس، اختتامیه دومین جشنواره تلویزیونی «رمز موفقیت» با حضور محمد فرهادی وزیر علوم، تحقیقات و فن

به گزارش خبرنگار رادیو و تلویزیون خبرگزاری فارس، اختتامیه دومین جشنواره تلویزیونی «رمز موفقیت» با حضور محمد فرهادی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و کارآفرینان برتر کشور در سالن همایش های صدا و سیما برگزار شد.

بنابر این گزارش، در این مراسم فرهادی، گفت: اهمیت اشتغال و رشد اقتصادی در برنامه پنجم توسعه و نیز برنامه ششم مورد تأکید قرار گرفته است. در چشم انداز افق 1404 جمهوری اسلامی ایران رسیدن به اشتغال کامل هدف محسوب شده است. مضاف بر آن که ذکر شده است که نرخ اشتغال و تورم باید متناسب با سیاست های توسعه و اهداف الزامات چشم انداز تنظیم و تعیین شود.

وی افزود: در همان صفحه 6 در ماده 24 نیز تأکید شده است که سند راهبردی ارتقاء سطح شاخص توسعه انسانی، تدوین و توسط هیأت وزیران ابلاغ شود. اهمیت های این سند از آن رو است که ایران باید بتواند از جایگاهی که هم اکنون در سطح شاخص توسعه انسانی در میان 178 کشور به دست آورده است، بالاتر رود. بحثی که خود مجال دیگری می طلبد مضاف بر این که در ماده 80 به طور کامل به این موضوع پرداخته شده است طبق برخی از مفاد آن ماده حمایت مالی، اشتغال زایی از طریق خوشه های تولیدی، کسب و کار خانگی و مشاغل از راه دور مورد تأیید شده است. به علاوه دولت باید از بخش خصوصی حمایت کند و آموزش های کسب و کار، کارآفرینی فنی حرفه ای و علمی کاربردی، اعمال تخصیص پلکانی برای واحدهای کاری تازه کار، مبنا قرار گرفته است.

وی با بیان اینکه در برنامه ششم توسعه طبق ماده 3 اشتغال در کنار محیط کسب و کار جز مسائل محوری محسوب می شود و طبق ماده 17 به خاطر ارتقاء اشتغال امتیازی در نظر گرفته شده است مضاف بر آنکه توسعه بعد بین المللی دانشگاه ها به عنوان یک راهبرد برای نیل و هدف اشتغال زایی در نظر گرفته شده است، اظهارداشت: نقد و بررسی انجام شده در نوشتارهای برنامه های پنجم و ششم توسعه از دیدگاه اشتغال زایی آن است که تأکید زیادی لااقل در برنامه پنجم در روی سرمایه اقتصادی شده است. حال آنکه نقش سرمایه های فکری و دارایی های ناملموس کشور به صورت درخور مورد توجه قرار نگرفته است. در ماده 80 فصل 5 برنامه پنجم به صورت کلی به مقوله آموزش پرداخته است البته در ماده 17 برنامه ششم به توسعه بخش بین الملل دانشگاهی پرداخته شده است. ه در توسعه سرمایه فکری می تواند راهکاری قابل تأمل باشد زیرا اندوخته علمی کشور با برنامه ریزی دقیق و گردش علمی قابلیت توسعه را به سرمایه فکری خواهد داد. به هر حال جای دارد که جایگاه سرمایه فکری دارایی های ناملموس و اهمیت نیروی انسانی در برنامه های توسعه کشور پررنگ تر شود که امید است به واسطه کارهای زیرساختی برنامه های قبلی در برنامه توسعه ششم و هفتم نهادینه تر شود؛ امکان های بزرگی را برای رشد اقتصادی ما ایجاد خواهد کرد.

وزیر علوم در ادامه سخنانش گفت: به هر حال موارد دیگری نیز از این دیدگاه جای رشد و توسعه دارد. در برنامه چهارم اعطای تسهیلات مالی برای اشتغال زایی پیش بینی شده اما اعطای دانش فنی این تسهیلات نیز باید پیش بینی می شود یا در صورت لحاظ شدن مورد تأکید قرار می گرفت. در برنامه های دیگر نیز شورای عالی اشتغال و سرمایه گذاری برای حل معضل اشتغال پیش بینی شده که جای آن دارد فراتر از تسهیلات مالی به تسهیلات نرم افزاری و نیروی متخصص ماهر مورد نیاز هم توجه شود.

وی افزود: به طور کلی در جهان 80 درصد ارزش دارایی های یک نهاد دارایی های ناملموس آن است که مهمترین آن دارایی ها نیز نیروی انسانی و پرسنل متعهد و ماهر است. قسمت بسیار کمی از این دارایی ها به صورت مالکیت معنوی ثبت شده در آمده است و قسمت اعظم آن نیاز به مدیریت و برنامه ریزی دارد. بر مبنای همین مبناست که نگاهی به آمارهای موجود بسیار مفید می نماید. وضعیت سرمایه های فکری در کشورهای صنعتی از سوی دیگر اقتصاد کشورهای صنعتی تبدیل به اقتصادی ایده محور شده است.

فرهادی ادامه داد: به گزارش داده ها بخش عمده ای از سرمایه گذاری ها به جای سرمایه های فیزیکی سنتی به سرمایه گذاری های ناملموس تغییر کرده است. سرمایه های ناملموس شامل مالکیت معنوی پتنت ها، کپی رایت ها، سرمایه های معنوی پایگاه های اطلاعاتی، روش های تجاری، پژوهش و توسعه R&E می باشد به علاوه دانش مربوط به انجام کار حرفه ای و دانش مربوط به تولید. همچنین دانش حرفه ای مدیران و کارگران و مهارت های اقتصادی آنها به عنوان سرمایه های فکری محسوب می شود. میزان سرمایه های فکری از 5.5 هزار میلیارد دلار در سال 2005 به 9.2 هزار میلیارد در سال 2012 افزایش داشته است.

وی گفت: ارزش سرمایه های ناملموس صرفاً متعلق به یکی از کشورهای صنعتی است که دربرگیرنده سرمایه فکری به علاوه مهارت های اقتصادی در سال 2011 حدود 14.5 هزار میلیارد دلار ارزیابی شده است و این نشان می دهند که بیش از نیمی از سرمایه های فکری دنیا فقط در اختیار یک کشور است و اما اهمیت مهاجرت در کشورهای صنعتی به ویژه مهاجرت نخبگان صرفا جذب سرمایه مالی مهاجرین نیست. بلکه جذب سرمایه معنوی و فکری مهاجرین نیز برای آنها اهمیت دارد. اهمیت استارت آپ به حدی بوده است که قانون اهمیت استارت آپ در سال 2011 در یکی از کشورهای صنعتی اجرا شده است بر اساس آن افراد خلاقی که سرمایه گذارانی حاضر شده باشد تولید ایده آنها یا حمایت مالی از تولید آنها را عهده دار شوند به عنوان مقیم یا شهروند آن کشور محسوب می شوند دقیقا در نطق رئیس جمهور آمریکا این جمله بسیار چشم گیر بوده است که ما می خواهیم هر کس در هر جای دنیا که خلاقیت داشت خود را آمریکایی بداند. با توجه به آنچه مطرح شد آمار زیر جای بحث دارد. یک ششم از 130 میلیون نیروی کار یکی از کشورهای صنعتی مهاجرین جدید هستند. حدود بیش از 21 میلیون 15 درصد از تمام فارغ التحصیلان تحصیلات تکمیلی یکی از کشورهای صنعتی از مهاجرین هستند. با وجود تعداد آنها در برخی از رشته های خاص بسیار بیش از این است . 27 درصد از پزشکان بیش از 34 درصد از مهندسین کامپیوتر از مهاجرین جدید می باشند. از سال 2000 میزان دانشجویان خارجی در یکی از کشورهای صنعتی 49 درصد افزایش داشته است.

فرهادی در ادامه سخنانش در دومین جشنواره برنامه تلویزیونی «رمز موفقیت» عنوان داشت: یک چهارم از نیروی کار شاغل در صنایع مرتب با نوآوری و کارآفرینی از میان مهاجرین هستند و این میزان در حیطه ثبت پاتنت و یا شروع فعالیت کارخانه ای هم صادق است. آمارهای دیگری نیز از قبل قابل استناد هستند. بیش از 40 درصد از 500 شرکت برتر کمپانی ها و فعالیت های کارآفرینی در یکی از کشورهای صنعتی یا توسط مهاجرین یا توسط فرزندان مهاجرین نسل اول ایجاد شده است. این افراد حداقل برای 13.6 میلیون نفر شغل ایجاد کرده اند. مطالعات بنیاد کاو سمن در سال 2012 نشان می دهد میزان کارآفرینی مهاجرین و فرزندان آنها حداقل دو برابر غیر مهاجرین است. هر دانشجوی خارجی که از دانشگاه معتبر فارغ التحصیل شده است و در شاخه MATHEMACIC، ENDINEERING، TECHNONOGY،FCIENCE،STEM شغل گرفته است. حداقل برای 2.62 نفر از شهروندان یکی از کشورهای صنعتی شغل ایجاد کرده است.

وی تصریح کرد: معرفی زیرساخت های نظری و تبیین سرمایه ها ی فکری برای درک اهمیت سرمایه های فکری و درک نحوه تبیین آنها باید زمینه بروز و شکوفایی سرمایه فکری را درک کرد. سرمایه فکری متعلق به موج اخیر اقتصادی به گفته کلارک می باشد. که به جای آنکه ثروت را از طبیعت یا از کار انسانی در روی متریال استخراج شده ایجاد کنند مبنای رشد خود را خدمات و طراحی خدمات قرار می دهد به خصوص خدمات عمومی و سیاست گذاری های اجتماعی. سرمایه های فکری به گفته دانیال بل متعلق به جامعه پسا صنعتی به جای تولید استخراجی و یا تولید کارخانه ای به تولید اطلاعات و پردازش فرایند می پردازد.

وی گفت: مهمترین بخش اقتصاد پساصنعتی تولید دانش و اطلاعات است. سرمایه گذاری بر روی حمل و نقل امکانات، تجارت، امور مالی، بیمه مستقلات، بهداشت، آموزش و پرورش، توانبخشی، تفریحات، و سرگرمی از بخش هایی هستند که در اقتصاد پسا صنعتی مورد تأیید قرار می گیرند. به جای نیروهای طبیعی و یا نیروی تولید شده از منبع غیرانسانی (بخار، نفت و ...) به اطلاعات و دانش برنامه ریزی و الگوریتم، رایانه ها و تبادل اطلاعات، تعامل انسانی به عنوان منبع تغییر توجه می شود و این ها منابع تغییر محسوب می شود. منابع راهبردی در این میان سرمایه فکری و نوع فناوری راهبردی، فناوری فکری ـ انسانی است. امری که فراتر از منابع خام، سرمایه مالی و یا حتی ابزار و فناوری ماشینی است. منابع نیروی کار در این میان نه پیشه وران یا کارگران نیمه ماهر و نه حتی مهندسین بلکه دانشمندان و فن شناسان و صاحبان تجربه اند. نوع کار نه کار فیزیکی نه تقسیم کار، بلکه کار شبکه ای سازی است . اهمیت مدل سازی، طراحی، شبیه سازی و تفکر سیستماتیک به عنوان روش مبنا قرار می گرفت. محور اصلی پیشرفت در دوران معاصر دانش کدگذاری شده است. مهمترین جنبه مشهود در معاملات اقتصادی با علت پیشرفت اقتصاد دانش بنیان این است که فعالیت انسانی بیشترین ارزش را به محصولات و خدمات ارائه می دهد پس در نتیجه سرمایه فکری و سرمایه انسانی متخصص، خلاق، بالاترین ارزش را در میان انواع دیگر سرمایه ها دارد.

وی عنوان داشت: بر این مبناست که در برنامه توسعه ششم به مقوله سرمایه انسانی پرداخته شده است. ضمن آنکه توجه به سرمایه اقتصادی نیز که در برنامه های پیشین پرداخته شده است نیز مفید بوده است که باور اکثر اقتصاددانان سرمایه فکری دارایی ناملموس و نظایر آن زمانی اثر می کند که کشور هدف رشد اقتصادی مناسبی را مد نظر قرار داشته باشد. به همین دلیل پرداختن به سرمایه مالی و چگونگی رشد اقتصادی امری منفی نخواهد بود. ولی به شرط آنکه به سرمایه انسانی نیز پرداخته شود و رشد آن هم در نظر گرفته شود. در نهایت شایان ذکر است که ایجاد سرمایه های انسانی دارای شاخصه های متنوعی از قبیل آموزش، دانایی، تخصص و مهارت، سرمایه گذاری و رشد تولید، محیط مناسب کسب و کار، زیرساخت مناسب و امن سرمایه گذاری، بازاریابی، تولید و فروش در سطح کلان، تجارت دوسویه بین المللی، فرهنگ کار و بهره وری و نگرش مثبت آحاد جامعه به مقوله کار و در نهایت نظام اداری و تسهیل گر است. به عبارتی این امر مشارکت گسترده و همه جانبه همه نهادهای دولت را می طلبد. در یک کلام کارآفرینی باید دانش بنیان و پژوهش ما باید نظام مند و مشارکتی شود. یعنی مشارکت چند تخصص و چند وزارتخانه را در قالبی منسجم داشته باشد.

وزیر علوم در ادامه سخنانش به ارائه آمار پرداخت و گفت: حدود 5 میلیون نفر دانشجو در کلیه مقاطع در ساختار آموزش عالی ما موجود است. (کاردانی، کارشناسی، ارشد و دکترا)، دانشجوی کاردانی 23 درصد، دانشجوی کارشناسی 66 درصد، دانشجوی ارشد 10 درصد، 90 هزار دانشجوی دکترا نسبت دانشجو به جمعیت 5 هزار در هر 100 هزار، جزو 10 کشور دنیاست. در سند چشم انداز 1404 جمعیت دانشجویان دکترا از 0.9 درصد باید به 3.5 درصد در پایان سال 1404 شمسی برسد که این امر طی سه برنامه پیش بینی شده است. بنا بر آمار بخش دولتی باید بتوان توان جذب نیروی کار فارغ التحصیلان در چارچوب قانون اساسی داشته باشد. چالش پیش روی بر سر این است که چگونه بخش دولتی بتواند خلاقیت و توسعه خود را به دست آورد. از طرف دیگر به سبب پیامدهای جهانی شدن اقتصاد بخش خصوصی نیز در رشد خود با چالش هایی روبه رو است.

وی ادامه داد: اگر از زاویه مدیریتی به مسئله بنگریم از یک سو طبق قانون اساسی دولت باید کار حاکمیتی بکند و تصدی گری ها واگذار شود. یعنی خلاقیت و نوآوری در سامانه دولتی نمی تواند لزوماً به معنای جذب فارغ التحصیلان باشد. از سوی دیگر بخش خصوصی به خاطر بقای خود باید در جذب فارغ التحصیلان نوآوری داشته باشد. پس بیش از پیش نیازمند خلاقیت هست در این میان مهمترین راه پیش روی برنامه ریزان اشتغال توجه جدی و همه جانبه به خلاقیت، کارآفرینی، نوآوری سرمایه فکری و مدیریت آنها است. این بدان معناست که باید فراتر از چرخه های متعارف و مبادلاتی کسب و کار و عرضه و تقاضا حرکت کرد و با خلاقیت درب های پنهان ارتقاء روابط مدنی ـ اقتصادی را باز کرد. امری که شاید در ابتدا در قالب شرکت های ایده پرداز، پارک های علم و فناوری و خلق مدل کسب و کار نمود کرد. ولی اگر ریشه ای نگاه کنید موارد فوق نیاز به احیای دو گرایش را همراه خود دارند. اول اینکخ برنامه ریزی، برنامه سازی، راهبردسازی، که تحت عنوان مهندسی طراحی و برنامه ریزی مطرح است.

وی اظهارداشت: نکته دوم تبدیل تهدید بحران کار به فرصت احیای خلاقیت و کاربردی سازی فناوری و دانش فنی دانشگاهی به کشور.هر دوی این امر مستلزم احیای ارتباط دانشگاهی و شبکه سازی فکر است. تا بتوان سرمایه معنوی را به واسطه چرخش شبکه ای به گردش درآورد و از سوی دیگر به واسطه احیای تفکر بین رشته ای به سرمایه فکری و ساختارهای آموزشی جهت داد تا به جای آنکه نیازهای کشورهای تولید علم جدید را برآورده کند برای حل نیازهای خود کشور کاربردی سازی شوند.

فرهادی تاکید کرد: ژاپن نه تنها از زاویه خلاقیت بلکه از زاویه تبدیل ایده به عمل نیز پیشرو محسوب می شود. علت را از نظر جامعه شناسی خلاقیت این طور می توان درک کرد که تمدن و فرهنگ ژاپن هم توانسته پشتوانه خلاقیت فنی آن کشور محسوب شود. ضمن آنکه به واسطه تلاش برنامه ریزی شده متفکران ژاپنی و غرب شناسی دقیق آن کشور رویکرد و فلسفه برخورد با فناوری به شیوه غربی ترجمه شده و درک شده است. این امر می تواند نشان دهد که فرهنگ ایران نیز بالقوه می تواند پشتوانه قوی برای جهش فناوری ما محسوب شود. ضمن اینکه ایران بیشترین سرعت توسعه در زمینه استارت آپ را دارا بوده است. ایران 12 درصد ـ لتونی 11 درصد ـ یونان 10 درصد.

همانگونه که سرمایه ناملموس حدود 78 درصد دارایی یک شرکت را تشکیل می دهد ایده پردازی و نوآوری نیز به صورت بالقوه قدرت این را دارد که تا 4 برابر چرخه اقتصادی جامعه را تحت تأثیر قرار دهد. به عبارت بهتر شرکت های استارت آپ تا 4 برابر می توانند چرخه اقتصادی را تحت تأثیر قرار دهند به شرط آنکه اولاً به صورت دقیق و هدفمند برنامه ریزی شوند و دوم آنکه فاصله ایده تا عمل به واسطه قطب های دانشگاهی یا مراکز ریسک پذیر تحت پوشش قرار گیرند به همین واسطه است که در برنامه ششم جایگاه قابل ویژه ای به شرکت های دانش بنیان و سرمایه گذاران مخاطره پذیر داده شده است و اهمیت ویژه ای برای عملیاتی کردن ساختار این شرکت ها و تسهیلات مورد نظر آنها در نظر گرفته شده است و این نکته جای طرح دارد که نظام آموزش عالی ما نیازمند آن است که مراحل توسعه آموزش عالی آکادمیک در سطح بین المللی را به صورت همزمان پوشش دهد. اگر دانشگاه های نسل اول مبنای خود را بر تدریس و انتقال دانش به جامعه هدف قرار می داد و اگر دانشگاه های نسل دوم مبنای خود را بر پژوهش استوار می ساخت نسل سوم دانشگاه ها شاخص رشد خود را بر مبنای فعالیت های تجاری و تجاری سازی دانش فنی و حرفه ای خود استوار ساخته اند. دانشگاه ها در این نسل پایگاه و پناهگاهی برای تولید و رشد ایده و تبدیل آن به فعالیت تجاری و صنعتی موفق شده اند. ما در ایران نیاز به آن داریم که به صورت هدفمند شاخصه های مورد نیاز را با برنامه ریزی منسجم به اجرا درآوریم. ضمن آنکه باید بومی سازی و کاربردی سازی دانش فنی موجود در جامعه آکادمیک را نیز مبنا قرار دهیم. توجه به این امر برای بارورسازی دانش فنی کشور ما بسیار ضروری و حیاتی است. آنچه مطرح شد به روشنی نشان می دهد که کشور عزیزمان جمهوری اسلامی ایران توان های بسیاری برای فتح قله های بلند موفقیت را دارد. توانشی که در پرتو تدبیر و امید می تواند به کنش برسد و تحول عظیمی را در دفتر تاریخ رقم زند. آمار از جهش رشد علمی ایران عزیز نشان می دهند که امید ما بی دلیل نیست.

انتهای پیام/