جهان > دیدگاه - مهران کامروا:طی روزهای اخیر با افزایش بحران‌های ساخته دست سران حکومت عربستان سعودی و با بالا گرفتن تنش میان این کشور

جهان > دیدگاه - مهران کامروا:
طی روزهای اخیر با افزایش بحران‌های ساخته دست سران حکومت عربستان سعودی و با بالا گرفتن تنش میان این کشور با ایران، بسیاری می‌پرسند آیا جنگ دیگری در منطقه درخواهد گرفت؟

واقعيت اين است كه عربستان توانايي آغاز يك جنگ جديد را ندارد؛ بنابراين حركت اين كشور به سمت رويارويي نظامي با هر كشور ديگري در منطقه خاورميانه محتمل نخواهد بود.زمام امور در عربستان اكنون در دست يك وليعهد كم تجربه است كه بدون داشتن تحليل صحيح از مناسبات سياسي در منطقه خاورميانه، دست به تحركاتي مي زند كه از عواقب آن مطلع نيست.

زماني كه سعودي ها به يمن حمله كردند تصورشان اين بود كه طي يك يا 2 هفته مي توانند معادلات سياسي در اين كشور را آنگونه كه خود مي خواهند تغيير دهند. يمن طي چندين دهه گذشته براي سران عربستان يكي از مسائل عمده بوده است. اين تصور كه چنين مسئله بزرگي را مي توان طي چند هفته يا يك ماه فيصله داد، ناشي از تحليل و بينش اشتباه سران عربستان است.

به همين ترتيب، سعودي ها تصور مي كردند اگر قطر را تحت فشار قرار دهند، اين كشور طي يك يا 2 هفته به زانو درخواهد آمد اما شاهد آن هستيم كه اكنون 5 ماه از بحران قطر مي گذرد و قطري ها همچنان در حال استقامت هستند.در نمونه مهم ديگر، سران عربستان تصور مي كردند مي توانند سعد حريري، نخست وزير لبنان را مجبور به استعفا كرده و تقصير آن را متوجه ايران كنند و پس از آن با ايجاد يك بحران سياسي دامنه دار در اين كشور، لبنان را به طور كامل از حلقه نفوذ ايران خارج و تسخير كنند اما شاهد آن هستيم كه تمامي جريان هاي سياسي لبنان ازجمله حزب الله و حزب المستقبل به اتفاق اعلام كرده اند كه اين استعفا را قبول ندارند و خواهان بازگشت حريري به بيروت هستند.

در كنار اينها، دستگيري گسترده شاهزادگان سعودي را نبايد فراموش كرد. اين اقدام خود در فضاي سياسي داخلي عربستان زلزله اي به پا كرده كه قطعا عواقبي به دنبال خواهد داشت. ضعف در دانش سياسي و تحليل استراتژيك باعث شده تا سران حكومت عربستان و در راس آنها محمد بن سلمان، تصميماتي اتخاذ كنند كه هيچ كدام نتايج مثبتي به دنبال نداشته است. به عبارت ديگر، هيچ يك از معادلاتي كه عربستان در منطقه ترتيب داده معطوف به نتيجه نبوده است.

جالب اينجاست كه آنها از اشتباهاتي كه طي 2سال گذشته مرتكب شده اند درس نگرفته اند و همچنان به دنبال بحران آفريني در منطقه هستند. آنچه مشخص است اينكه در رفتار سران عربستان تدبير و سياست پيش بيني شده، ديده نمي شود.
در چنين شرايطي برخي تحليلگران از احتمال فروپاشي حكومت آل سعود در عربستان سخن گفته اند اما نبايد فراموش كرد كه خانواده آل سعود با ساختار جامعه عربستان در هم تنيده است و اين خانواده به بخش جدايي ناپذير اين جامعه تبديل شده است.

هرقدر هم شرايط جامعه عربستان پيچيده تر شود، باز هم خانواده آل سعود در جامعه عربستان يك جايگاه طبيعي خواهند داشت.
ما شاهد آن هستيم كه در شيخ نشين هاي خليج فارس شامل قطر، امارات، كويت، عمان و عربستان، تحولات سياسي عمده - هرچه باشند - داخل خانواده سلطنتي روي مي دهند.

بحرين ساختار اجتماعي متفاوتي نسبت به اين كشورها دارد و شرايط حاكم بر آن به گونه ديگري است. به همين دليل در بحرين احتمال سقوط حكومت هميشه وجود داشته است. در ديگر شيخ نشين هاي خليج فارس اما خاندان حاكم با بخش هاي مختلف جامعه در هم تنيده است. بنابراين حتي اگر يك تحول سياسي عظيم در عربستان رخ دهد، نتيجه آن متلاشي شدن خانواده آل سعود نخواهد بود بلكه تنها يك جناح يا يك بخش از اين خاندان احتمالا از اين تحول متأثر خواهد شد. اصطلاح «كودتاي كاخ» به چنين وضعيتي اشاره دارد؛

اين بدين معني است كه حتي اگر كودتايي هم در اين كشورها رخ دهد، درون كاخ سلطنتي اتفاق مي افتد. به عبارت ديگر، هر تحولي در شاكله قدرت در حكومت عربستان روي دهد، درون ساختار حكومت سعودي خواهد بود. بر اين اساس، آن انقلاب و تحول اساسي كه خانواده سلطنتي باعث به وجود آمدن آن شود كه نتيجه آن ريشه كني سلطنت در عربستان باشد، اتفاق نخواهد افتاد.

• مدير مركز مطالعات بين المللي دانشــگاه جورج تاون آمريكا